|
«Көпір» тапсырмалары |
1 — кезең Ұйымдастыру кезең 1. Етіс дегеніміз не? Іс-қимылдың орындалуында орындаушының қатысы қандай екенін білдір. 2. Етіс жасалу жолына қарай нешеге бөлінеді. Етіс жасалу жолына қарай Өздік етіс Өзгелік етіс Ырықсыс етіс Ортақ етіс 3. Өзгелік етіс қалай жасалады? Етістікке — дыр, - дір, - тыр, - тір, - ыр, -ір, - ғыз, - гіз, -қыз, - кіз, - т, - сет жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. 4. Ырықсыз етістің орындаушысыкім? Ырықсыз етістің орындаушы белгісіз. |
|
Теориясы: «Білу»: Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді? |
2 — кезең 1. Ырықсыз етіс дегеніміз не? Іс-әрекеттің атқарушысы, қимыл иесі арнайы айталмай, өздігінен істелетіндігі көрініп, - ыл, - іл, - л түбірдің ішінде л дыбысы болса, - ын, - ін, - н жұрнақтары арқылы жасалатын етіс түрі ырықсыз етіс деп аталады. 2. Ырықсыз етіс қандай етістіктен жасалады? Мысалы: Ырықсыз етіс тек сабақты етістіктен жасалады және өзі жалғанған сабақты етістікті салт етістікке айналдырады. Мысалы: Сөз айт — ыл, - ды. |
|
«Түсіну»: Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге? |
3. Неге ырықсыз етістің орындаушы белгісіз? Себебі: Қимылдың орындаушысы айтылмай іс-әрекет өздігінен жасалғандай көрінеді. 4. Неліктен ырықсыз етіс сабақты етістен жасалады? Себебі: Сабақты етістікті салт етістікке айналдыру үшін жасалады. |
|
«Талдау»: салыстыр, ерекшелігінеде?т.б.с. с. және бастысын бөліп шығар. |
5. Өзгелік етіс пен ырықсыз етісті салыстыр. Өзгелік етіс қимылды өзге біреуге орындатқызады (орындаушысы өзге біреу) 1. — дыр, - дір, - тыр, - тір, - ыр, -ір 2. - ғыз, - гіз, -қыз, - кіз 3. — т 4. — сет жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. Ырықсыз етіс қимылдың орындаушысы айтылмай, іс-әрекет өздігінен жасалғандай көрінеді. (яғни орындаушысы белгісіз) 1. - ыл, - іл, - л 2. - ын, - ін, - н Ерекшелігі: Өзгелік етіс пен ырықсыз етіс екі түрлі жұрнақтар арқылы жасалады. |
|
Жинақтау»: қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйелі,кесте,сызба, сөзжұмбақ,ребус,т.б түріндегі тапсырмалар |
6. Ырықсыз етістің жұрнақтарын ата. <!-- [if gte vml 1]> <!-- [if !vml]--><!-- [if gte vml 1]> <!-- [if !vml]-->Жұрнақтары - ыл, - іл, - л - ын, - ін, - н 7. Ырықсыз етіс дегеніміз не? Қимылдың орындаушы айтылмай, іс-әрекет өздігінен жасалғандай көрініп тұратын етісті ырықсыз етіс деп атаймыз. |
|
Практикасы: «Қолдану»: (қарапайым тапсырмалар) |
Жаңа сабақты бекіту жұмыстары 8. Етістің жұрнақтары дефис арқылы ажыратып көрсетіп жаз. Аударылды, алында, салында Аудар — ыл - ды, ал — ын - да, сал — ын — да 9. Мына етістерден сөз тіркесін жаса. Шабылды, ілінді, айтылды Шөп шаб — ыл - ды, киім іл — ін - ді, өлең айт — ыл - ды |
|
«Баға беру» (окушынын такырыпка бага бере алуын тексеру уш1н ): Сен қалай ойлайсың… не істер едің ?....т.б сурактарды катыстырып тапсырма беру керек. |
1. Сен қалай ойлайсын? Ырықсыз етіске сабақты етістіктен жасалғаны маңызды ма? Ырықсыз етістек сабақты етістіктен жасалады және өзі жалғанған сабақты етістікті салт етістікке айналдырады. |
|
Бағалау кезеңі. |
ІІІ кезең (кері байланыс кезеңі) 1 деңгей |
|
Теориясы: «Білу»: Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді? |
1. Ырықсыз етістің жұрнақтарын көрсет. Шарт жасалды. Үй тазаланды. Қамал алынды. Жаса — л — ды, тазала — н — ды, ал — ын - ды. |
|
Практикасы «Колдану»: (ІІ кезеңдегі қолдану үлгісі бойынша |
2. Оқулықтағы 244-жаттығуды орында Жина — л — ма - ды, аш — ыл - ды, аттан — дыр — ыл - ды, іл — ін — бе - ді, көшір — іл - ді, өт — кіз — іл - ді, төсе — л - ді, шегеле — н — бе - ді, сөн — дір — іл — ме - ді, тер — іл — ме - ді, ор — ыл - ды, көрсет — іл — ме - ді, сал — ын - ды, алмас — тыр — ыл - ды, бер — гіз — іл - ді, жинақта — л - ды, тазарт — ыл - ды, қала — н - ды. |
|
Теориясы: «Түсіну»: Неліктен? Себебі?Не үшін? Неге? |
ІІ деңгей 3. Неліктен ырықсыз етістің орындаушысы айтылмайды? Себебі: Орындаушысы белгісіз, іс-әрекет өздігінен жасалғандай көрінеді. |
|
«Талдау»: Салыстыр, ерекшелігі неде?т.б с.с және бастысын бөліп шығар |
4. Басқа етістерден ерекшелігі неде? Ерекшелігі: Орындаушысы белгісіз. Жұрнақтары басқа етістен бөлек. - ыл, - іл, - л - ын, - ін, - н |
|
Практикасы: «Қолдану» |
5. Оқулықтағы 246-жаттығуды орында. Қос — ыл — ып, тіг — іл — ген, ағ- ыл — ып, бұр — ыл — ды. |
|
Теориясы: «Жинақтау»: Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кесте,сызба, сөзжұмбақ, ребус, т.б. түрінде |
ІІІ деңгей 6. Сұрақтарға жауап беру арқылы бос торларды толтыру.
1. Қимылды орындаушы өзі істейтін етіс. 2. Орындаушысы өзге біреу. 3. Орындаушысы белгісіз етіс. 4. |
