link9792 link9793 link9794 link9795 link9796 link9797 link9798 link9799 link9800 link9801 link9802 link9803 link9804 link9805 link9806 link9807 link9808 link9809 link9810 link9811 link9812 link9813 link9814 link9815 link9816 link9817 link9818 link9819 link9820 link9821 link9822 link9823 link9824 link9825 link9826 link9827 link9828 link9829 link9830 link9831 link9832 link9833 link9834 link9835 link9836 link9837 link9838 link9839 link9840 link9841 link9842 link9843 link9844 link9845 link9846 link9847 link9848 link9849 link9850 link9851 link9852 link9853 link9854 link9855 link9856 link9857 link9858 link9859 link9860 link9861 link9862 link9863 link9864 link9865 link9866 link9867 link9868 link9869 link9870 link9871 link9872 link9873 link9874 link9875 link9876 link9877 link9878 link9879 link9880 link9881 link9882 link9883 link9884 link9885 link9886 link9887 link9888 link9889 link9890 link9891 link9892 link9893 link9894 link9895 link9896 link9897 link9898 link9899 link9900 link9901 link9902 link9903 link9904 link9905 link9906 link9907 link9908 link9909 link9910 link9911 link9912 link9913 link9914 link9915 link9916 link9917 link9918 link9919 link9920 link9921 link9922 link9923 link9924 link9925 link9926 link9927 link9928 link9929 link9930 link9931 link9932 link9933 link9934 link9935
Ольга Николаевна
Должность:Редактор
Группа:Команда портала
Страна:
Регион:не указан
Атмосфера босимининг баландликка боглиқ холда ўзгариши

Казахстан, Южно-Казахстанская область, г. Шымкент

ОСШ №104 им. Е. Юсупова

Учитель физики

Абдурашидова Г.М.

Мақсад:

Илмий:ўкувчиларнинг ўтган дарсда олган билимларини мустахкамлаш,атмосфера босимининг баландликка боғлиқ холда ўзгариши хакида маълумот бериш.

Ривожлантириш:ўқувчиларнинг янги темага оид масала ишлаш кўникмасини хосил килиш, билим савиясини ошириш.

Тарбиявий:ўқувчиларнинг илмий дунёкарашини физикавий нуқтаи назардан бахолаш.

Дарс типи:аралаш

Дарс жихози: слайдлар,тестлар,проектор,сувли стакан, бир варақ қоғоз,поршенли най

Дарснинг бориши

I Ташкилий этап.

II “Ақлни чархлаш” машғулоти.

III Ўтилган дарсни мустахкамлаш.

IV Янги дарсни тушунтириш.

V Дарслик билан ишлаш.

VI Тест билан ишлаш.

VII Дарс якуни.

I. Ташкилий этап :ўқувчилар билан саломлашиш,давоматни текшириш.

профилактика и лечение кариеса зубов у детей.

II. “Ақлни чархлаш” машғулоти.

1.Бир соат неча секунд?

2.Масса бирликларини айтинг.

3.0,4 км неча метр?

4.Ернинг сунъий йўлдоши нима?

5.Икки стакандаги сувнинг хажми бир хил.Биринчи стакандаги сув илиқ.Иккала стакандаги сувга бир вақтда бир бўлакдан қант солинди.Биринчи стакандаги қант тез эриди.Нима учун биринчи стакандаги қант тез эриди?

Бу ходисанинг сабабини тушунтиринг.

6.Мензурка нима?

7.Жисм тезлиги нима билан ўлчанади?

8.Биринчи глобусни ким яратган?

III Ўтилган дарсни мустахкамлаш.

1.Атмосфера нима? Атмосфера босимини тушунтиринг.

2.Расмдаги тажрибани ўтказиб ,тушунтириб беринг.

3.Торричелли тажрибасини айтиб беринг.

4.Атмосфера босимининг бирлиги қилиб нима қабул қилинган?

5.Расмдаги тажрибани ўтказиб тушунтиринг.

6.Атмосфера босими қандай асбоблар билан ўлчанади?

IV Янги тема баёни:

Ўқувчилар,биз нафас олаётган хаво таркиби қандай газлардан ташкил топган? Ўқувчилар фикри тингланади. Хаво таркиби: азот, кислород, карбонат ангидрид, водород, гелий, криптон, азон, радон, аргон, неон, ксенон номли газлардан ибоат. Бундан ташқари дарё, денгиз ва океанлардаги сувнинг буғланишида хосил бўладиган сув буғлари бўлади. Атмосферанинг таркиби мураккаб бўлиб, унинг асосий қатламлари трапосфера, стратосфера, мезосфера ва термосфераларга бўлинишини сиз география фанида танишгансиз.

Газлар жуда сиқилувчан бўлганлиги учун, Ер сиртига яқин турадиган хаво қатламларга унинг устида турган хамма хаво қатламлари босади. Бунинг натижасида атмосфера Ер сиртида анча зич бўлади. Аммо хаво қатлами Ер сиртидан қанча баланд жойлашган бўлса у шунча кам сиқилади. Шунинг учун унинг зичлиги шунча кам бўлади. Масалан, хаво шари Ер сиртидан кўтарилган сари хавонинг шарга босими камаяди. Шунинг учун хаво босими баландликка боғлиқ бўлади. Кузатишлар натижасида денгиз сатхида ётган жойларда атмосфера босими ўрта хисоб билан 760мм.с.у.га тенг бўлишини кўрсатади. Денгиз сатхида 0ºС t-рада баландлиги 760мм.с.у. босимига тенг бўлган атмосфера босими нормал атмосфера босими (Н.А.Б) дейилади. Н.А.Б 760мм.с.у 100кПа × 10⁵Па.

Агар биз самолётда юқорига кўтарилсак ёки чуқур қонга тушсак, қулағимиз битиб қолишини сезамиз. Бу атмосфера босимининг баландлик ва чуқурликка боғлиқ холда ўзгариб туришини кўрсатади. Паскаль шу ходисани текшириш жараёнида Торричелли барометрини баланд иморат устига олиб чиқиб, симоб устунининг пасайганини пайқади. Кейин, Паскаль барометрни баланд тоғ чўққисига олиб чиқиб барометр кўрсаткиши ўзгаришини кузатади. Шундай қилиб денгиз сатхидан хар бир 12м баланлликка кўтарилган сари барометрдаги

симоб устини 1ммга пасайиши (B=12) аниқланди.

Атмосфера босимининг фақат баландликка боғлиқ бўлибгина қолмасдан, об-хавога боғлиқ холда ўзгариб туришини Торричелли хам, Паскаль хам исботлаб бердилар. Атмосфера босимининг баландликка боғлиқ холда ўзгаришига асосланиб, анероидлар кўтарилиш баландлигини кўрсатишга мосланиб даражаланади. Бундай анероидлар альтиметрлар, яъни баландлик ўлчагич дейилади. Альтиметрлар самолётларга ўрнатилади, бунда учувчилар самолётнинг учиш баландлигини альтиметрга қараб аниқлайдилар. Атмосферанинг энг қуйи қатлами трапосфера дейилади. Бу ерда барча хаво массасининг 80%и тўпланган. Трапосферада об-хаво ходисалари бўлиб туради. Бунда хар бир 100м баландликка кўтарилган сари хавонинг температураси 0.6ºСга пасайиб боради. 10км баландликда t=-50ºС, босими 28000Па бўлади. Энг юқори чегарада t=-70ºСгача пасаяди.Трапосферадан юқорида стратосфера жойлашган.Ундаги хавонинг босими ва зичлиги жуда кам. Ундан юқори қатламларда атмосфера умуман сийрак. Ердаги хаёт учун атмосферанинг аҳамияти катта, атмосфера Ер юзини қаттиқ исиб ёки совиб кетишдан сақлайди. Ер сиртидан 5-6км баландликда хавонинг ярми,10-11км hда қисми мавжуд. Инсон 4-5кмгача бўлган баландликда эркин нафас ола олади. Ундан юқори кўтарилганда кислород билан нафас олишга имкон берадиган махсус асбоблар қўлланилади.

VДарслик билан ишлаш. 26-машқ.№1

В.И.Лукашик китобидан: №489 масала:

Агар барометр кўрсатиши шахта тубида 109297Па, Ер сиртида 103965Пага тенг бўлса, шахта чукурлигини аниқланг.

VIТест билан ишлаш. 1-2-вариантлар.

VIIДарс якуни

Уйга вазифа: 26-машқ №2

Адабиётлар:

1) 6-7 синф — география фани дарслиги

2) В.И.Лукашик. «Сборник вопросов по физике»

3) Физика ва астраномия 7 — синф дарслиги

Наши услуги



Мир учителя © 2014–. Политика конфиденциальности