Қазақстан,Ақтөбе облысы, Мұғалжар ауданы

Қандыағаш қалалық №4 орта мектеп

Бастауыш сынып мұғалімі

Бирмагамбетова Жемис Жумабаевна

1. Өзгеріске, жаңалыққа толыбүгінгі заман мұғалімге сезіз қырлы бір сырлы ерен қасиет иесі болуды міндеттейді. Ұстаз алдында отырған бірі шапшаң, бірі баяу, енді біреулері төмен қабылдайтын, зейіні, қабілеті, қабылдауы, есте сақтауы әрқилы шәкірттердің жүрегіне жол тауып олардың шығармашылық қабілетін дамыту, күрделі құрылым екендігі даусыз.

Ұстаз ізденісі әр баланың жан — дүниесіне үңілуден басталады. Өзі оқытып жүрген шәкірттердің өзіндік ерекшеліктерін жете зерттеп, біліп алған соң, әдіс — тәсілдерді деңгейіне қарай іріктеп талдап қолданады.

2. Бала психологиясы — баланың психикалық дамуының заңдылықтарын зерттейтін психологияның саласы. Бала психологиясы саласындағы зерттеудің педогогикалық практикадан оқу — тәрбие жұмыстарының әдістері мен бағдарламаларын анықтауда, оқушылармен дербес тіл табуда маңызы зор. Бала психологиясында бақылау, әңгімелесу, баланың іс - әрекетінің (сурет салу, құрастыру, сомдау, бала шығармашылығы) нәтижесін талдау әдістері, сондай — ақ эксперименттің әр алуан түрлері қолданылады.

3. Бала мектепке алғаш келген күннен бастап, икем — дағды, жеке ерекшелігін зерттейміз, мектепке дағдылығын анықтаймыз. Оның мақсаты білім беру кезінде бала дамуына қолайлы жағдай жасау.
4. Анықталған кемшіліктердің түзету жолдарын табу, дарынды балаларды анықтау. Мектепке алғаш келген күннен бастап баланы оқыту мен тәрбиелеу және дамыту міндеттері қойылып отырғандықтан, олардың жас ерекшеліктеріне орай оқыту процесін тиімді ұйымдастыру қажеттілігі туындап отыр.

Баланың тілін дамыту, олады тәрбиелеу, мектеп өміріне бейімдеу тұрғысынан мұғалім тарапынан қамқорлық, шеберлік және т.б. қажет болады. Баланы әңгімеге араластыру, онымен үлкен адамдарша сөйлесу, оның зейінін белгілі бір іс - әрекетке аудару, тыңдауға, жауап беруге үйрету осы кезеңдегі балалармен жұмыс істеудің басты талаптары болып саналады. Жетістіктерге қол жеткізу үшін мұғалім

алдында отырған шәкірттерінің мінез — құлқын, сана сезімін, жетілдіру дәрежесін, таным процесінің (қабылдау, зейін, қиял, ес, ойлау) дұрыс қалыптасқандығын қадағалап әрі дамытып отыру керек.

5. 6 — 7 жастағы балалардың сыртқы ортадағы заттарды білуге, жаңа білімге және ақпаратарға деген қызығушылығы жоғары болады. Ойлау әрекетінің көрнекі - бейнелі, практикалық — бейнелі, логикалық түрлері мектептегі оқу әрекетін меңгеруге мүмкіндік туғызады. Баланың жеке тұлғалық психологиялық мүмкіндіктері мақсатқа бағытталған пеагогикалық әрекетінің негізінде ғана дамиды.
6. Бастауыш сынып оқушыларының білімге деген ынтасын, мүмкіншілктерін толық пайдаланып, алған білімдерін практикада қолдану дағдыларын қалыптастыру үшін әр түрлі психологиялық жатығулар, суретті кестелер, танымдық ойын түрлерін пайдалану балалардың ой - өрісін, дүние танымын, зейінін, есте сақтау, қабылдау, қиялдауын дамытуға болады.
7. Еліміздің қоғамдық әкономикалық, саяси, мәдени дамуына үлес қосатын әлемдік цивилизацияға көтерілетін биімді де, мәдениетті, парасатты, денсаулығы мықты азамат тәрбиелеп шығару — мектептің ұстаздар қауымының бүгінгі таңдағы баға жетпес міндеті.Қазіргі мектеп мұғалімдері алдында тұрған аса маңызды міндет — талабы таудай деке тұлғаны іздер тауып, оны өсіріп шығару. Ал ешнәрсеге бейімділігі жоқ, қабілеті жоқ адамның болмайтыны педагогикада дәлелденген. Оқушы талантын тауып, дарынын дамытар жұмысты кіші жастағылардан — ақ бастап жүргізу керектігі айдан анық.

Жеке тұлғаға жету үшін әр оқушының қабілетін танып, біліп, дымытып, шыңдап, жол сілтеп Адам дәрежесіне көтеру керек.

Мектеп табалдырығын алғаш аттаған баланың мектеп өміріне бейімделуін, оқуға дайындығын, ынтасын зерттеп білу.

Мақсаты: Баланың ақыл — ойын даму деңгейін, оқуға дайындығын анықтау.

І. Интеллекті зерттеу. «Мектепте оқу қабілетін зерттеу» Г.Вицлак әдістемесі.

Әдістеме 15 субтестен құралған:

1. Суреттер бойынша әңгімелеу.

2. Түсті айыру.

3. Өлең жаттау.

4. Заттардың атауларын білу.

5. Санау үрдісі.

6. Сандар реті.

7. Мөлшерді анықтау.

8. Топтастыру.

9. Фигураларды орналастыру.

10. Суретті салыстыру.

11. Көлемді дифференциялау.

12. Ес /өлеңді қайта жаңғырту/.

13. Ұқсастық.

14. Суретті көшіріп салу.

15. Суретті әңгімелеу.

Әдістемелерді баламен жеке жүргізу керек.

Кіріспе тапсырма: «Мұнара құрау»

1 — 3 суретті пайдаланады.

Бастапқы жағдай: «Мына суреттерге жақсылап қара, бұл суретте бізге бір әңгіме айтып тұр, ол бірінші суреттен басталады. (1 сурет) Кішкентай қыз кубиктардан мұнара құрап жатыр, ол өте көңілді, өйткені мұнара өте әдемі болып құрылып келеді. (1сурет). Бір кезде бір бала келіп, аяғымен қаланған мұнараны әдейі бұзып кетеді. (2 сурет). Ал кішкентай қыз не істерін білмей, мұнараның бұзылып қалғанына қатты өкініп жылады. (3сурет)». Осыдан кейін бүкіл суретті шетке алып қою керек.

Сұрақ: «Енді маған жаңа тыңдаған әңгімені суретке қарамай, қайталап айтып берші»

3

Зерттеуші: Баланың әңгімесінтыңдай отырып, «сен дұрыс айтасың, бір бала келіп мұнараны бұзғаны үшін кішкентай қыз жылап қалды» деу керек.

Ескертпе: Ұсынып отырған тапсырмабағаланбайды. Себебі баламен тығыз қарым — қатынас орнатуға, бірінші тапсырманы түсіну үшін арналған.

1. «Суреттер бойынша әңгімелеу». (Ұғымның пайда болу деңгейі, сөйлесудің даму деңгейі, қоршаған ортаны білу мағлұматы).

4 — 6 сурет пайдаланады.

Бастапқы жағдай: баланың алдына қатарымен суреттерді жайып қояды.

Нұсқау: «Енді мына суреттерге қара да, қандай оқиға көрсетілгенін маған айтаып берші». (Баланың әңгімесінен кейін барлық суреттерді шетке алып қою керек).

Сұрақ: Тағы да жаңағы суретегі бала не істегенін қысқаша айтып берші.

Қорытындылар: Ұпай саны

Бала барлық 3 сурет бойынша құрап айтқан әңгімесі

өте дұрыс, бір — бірімен тығыз байланысты. Маңызды 7

түйіні дұрыс айтылған.

Суреттер арасындағы мағыналық байланыс жақсы

ұғымды. Тұрлаусыз детальдар мен маңызды түйіні бар

қалыпты өзара байланысты суреттелген. Бала негізі 5

түйін маңыздысымен қатар тұрлаусыз бөлшщектер қосты.

4

Тек 2 – сурет арасындағы ғана мағыналық байланысы 3

бөлшектелуіне дұрыс айтылған. Негізгі түйінге тұрлаусыз

бөлшектер (белгілер) қосылған.

Суреттердің мазмұны құбылмалы түрде айтылған, 2

олардың арасындағы байланысқа мән берілмеген.

Әңгіме құрастыра алмады. 0

2. Түсті айыру. (Дифференциалау қабілеті)

Бастапқы жағдай: Баланың алдына 12 түсті карточкаларды тізіп қояды: қара, қызыл, көк, жасыл, сары, күлгін, ақ, сұр, қоңыр, көгілдір т.б.

Нұсқау: «Осы түстерді атап берші»

Бағалау: Әр бір тура аталған түске 1 ұпай беріледі.

Домалап ақ қарды,

Шілдеде соқтым аққала.

Әр ағашты бақтағы,

Орап қойдым мақтаға.

1. Қазір мен бірінші екі жолды оқимын, сен менің артымнан қайталайсың:

Домалап ақ қарды,

Шілдеде соқтым аққала.

Егер бала қайталауда қате жіберсе «Сен өлеңді жақсы оқыдың, бірақ қателерің бар» деп сөздерді оқып, қателерін түзету керек. Балаға өлеңнің екі жолын қайта қайталау керек. Егер бала қайалағанда қате жіберсе, онда 3 ретке дейін қайталау керек.

2. Жоғарыдағы өлеңнің екінші екі жолы жатталады:

Әр ағашты бақтағы,

Орап қойдым мақтаға.

3. Өлеңнің екі бөлімі жатталғаннан кейін «Өте жақсы, енді өлеңді толығымен қайалайық,мен оқимын, сен тыңда, содан кейін толық айтып бересің» деп, өлеңнің екі бөлімі де оқылады.

Егер бала қайталау кезіне қателессе, өлең бірінші бөлімдегідей жатталады. Қайта жаттау кезінде жауаптар бланкісіне қате саны және көмек сұраған саны тіркеледі.

Бағалау:

8 ұпай - өлең дұрыс айтылған.

5 ұпай — кей сөздердің орны ауыстырылған, жоқ сөздер пайдаланған.

3 ұпай - өлеңнің мазмұнын өз сөзімен жеткізген.

2 ұпай — жеке мағналы баланыстар сияқталған, бірақ бүтіндей мағналық байланыс толық сақталмаған.

0 ұпай — мәнсіз сөздің жиынтығы немесе толық бас тарту.

4. Заттардың атауларын білу. (Ұғымның пайда болу деңгейі, қоршаған ортаны білу мағлұматы).

Бастапқы жағдай: Баланың алдына бір — біріне 2 см ара қашықта 9 суретті мына төмендегідей ретпен орналастыру керек: алма, сәбіз, раушангүл, алмұрт, қызғалдақ, капуста, күнбағыс, шие, қалампыр (гвоздика).

Нұсқау: «Мына жерде тұратын заттарды атап берші» (солдан оңға қарай көрсетіп). Барлық тапсырма орындалып біткеннен кейін , егер бала қателессе, оған қатесін көрсетіп түзеу керек».

Талдау: дұрыс айтылған зат атауларына бір ұпай беріледі.

5. Санау үрдісі. (Көптік байланысын меңгере білу).

Бастапқы жағдай: 4 ші тапсырмада пайдаланған 9 суретті баланың алдына тізіп қою керек.

Нұсқау: «Сен мына жерде неше сурет бар екенін айтшы». Егер бала қате жауап берсе, нұсқаудың көлемін ұлғайтуға болады.

Мысалы: алма — бір, сәбіз - екі, алмұрт — үш, раушангул — төрт, және т.б. Осы тізбекті жалғастырып болғаннан кейін, баланың өзіне қайта санату қажет.

Бағалау:

5 –көзбен жұгіртіп санау.

4 — үнсіз санака \ерін қозғалысы\.

3 — сыбырлап, басын қозғалтып санау.

2 — қолмен көрсетіп санау, \тигізбей\

1 — саусағымен тигізіп немесе заттардың орнын ауыстырып санау

0 — толық бас тарту.

6. Сандар реті.(Көптік байланысын меңгере алу).

Бастапқы жағдай:5 тапсырманы орындағаннан кейін сандар ретіне көшеміз.

Нүсқау: «1 ден бастап әрі қарай сана» /егер қиын болса зерттеуші көмек көрсетеді: «1, 2, 3. . .»/

Содан кейін балаға басынан бастап санату керек. 22 –ден кейін санау қажет емес.

Бағалау: Неше санға дейін бала санады, сол сан бағаланады.

7. Мөлшерді анықтау.(Көптік байланысын меңгере алу, заттарды топтастыру қабілеті).

1. Төртінші тапсырмадағы заттар кәрзеңкеге салынып, кәрзеңкенің бетін қағазбен жауып: «Мына кәрзеңкеде неше зат бар екенін айтып берші?» - деп баладан сұрау керек.

1- ні көмек: көкөністерді және жемістерді кәрзеңкеден алып көкөністердің және жемістердің ортасына орын қалдырып, бір қатарға тізіп қойып, баладан: «Барлығы нешеу болды?» - деп сұрау керек.

2 — ші көмек: жемістерді және көкөністерді бір — бірімен жақындатып қойып: «Мына жерде неше зат бар?» - деп баладан сұрау

керек. Егер бала қиналса, заттарды санату керек.

2. Осылай, жоғарыдағыдай үшінші кәрзеңкедегі заттар саны саналады.

Бағалау: Өздігімен берген тура жауаптардың екі бөлімінеүш үш ұпайдан беріледі, яғни екі бөлімнің ең жоғары ұпайы 6. Әр көрсетілген көмекте бір ұпайдан кеміп отырады.

Тапсырмадан бас тартса, жауап бермесе 0 ұпай беріледі.

8. Топтастыру. (Көптік байланысын меңгере алу, оқуға деген қабілеті)

Бастапқы жағдай: Баланың алдына қағазға салынған 3 кәрзеңкенің суреті қойылады.

Нұсқау: «Міне үш кәрзеңке (көрсетіп). Мынаған (көрсетіп) көкөністерді саламыз, екіншісіне — жемістерді, үшіншісіне — гүлді саламыз. Мына кәрзеңкеге сен барлық көкөністі, екіншісіне — барлық жемістерді, ал мынаған — тек гүлдерді салуың керек».

Талдау: Дұрыс топтастырылғанобъектілердің саны есептелінеді. Жұмыс аяқталғаннан кейін, (егер қателессе) балаға дұрыс заттарды кәрзеңкеге салу керектігін көрсету керек.

Дұрыс жауаптар Ұпай саны

9 6

8 4

7 3

5-6 2

4 1

0-3 0

Пайдаланаған әдебиеттер:

1. «Психологиялық әдістемелер» жинағы.

Астана 2004 жыл.

Г.М.Акимжанова

Б.У.Байтукова

2. «Мектептегі психология» журналы

2009 жыл

3. «Бастауыш мектеп» журналы

2004 жыл

4. «Тәрбие құралы» журналы

2004 жыл

5. «Бастауыш мектеп» журналы

2004 жыл

Скачать c Яндекс.Диск