Зат есім (The Noun)

Ағылшын тілінде, қазақ тіліндегідей, зат есім деректі (a boy — ұл бала, a dog — ит ,a window — терезе, a house — үй) және дерексіз болып бөлінеді (rain — жаңбыр, peace — бейбітшілік, beauty — сұлулық, work -жұмыс) .

Ағылшын тіліндегі зат есімдердің ерекшеліктері :

1. Зат есімнің алдына әдетте көмекші сөздер — артикльдер қойылады

a , an , the :

I am a teacher. Мен мұғаліммін.

Open the door, please. Өтінемін, есікті ашыңызшы.

2. Зат есім екі септікке бөлінеді : жалпы ( a girl , girls ) және тәуелдеу ( girl’s , girls’ ) :

What is the girl’s name ? Қыздың есімі кім ?

Where are the girls’ books ? Қыздардың кітаптары қайда ?

3. Зат есім басқа зат есімдерге анықтауыш бола алады :

You must wear your school uniform. Сендер мектеп формасын киюге

тиістісіндер.

I like winter sports. Мен қысқы спорт түрлерін ұнатамын.

Зат есімнің көпше түрі (Plural form of nouns)

1.Зат есімнің көпше түрлері жекеше түрдегі зат есімге - s жалғауы жалғану арқылы жасалады :

a pen - pens қалам - қаламдар

a ball - balls доп - доптар

2.Егер жекеше түрдегі зат есім -s , -ch , -sh, -x, -o әріптеріне аяқталса,

көпше түрдегі зат есімге -es жалғауы жалғанады :

a dress көйлек - dresses көйлектер

a box қорап - boxes қораптар

a birch қайын - birches қайындар

a hero батыр - heroes батырлар

a dish ыдыс - dishes ыдыстар

3. Егер жекеше түрдегі зат есім -f , -fe әріптеріне аяқталса, -f әрпі -v әрпіне өзгеріп, зат есімге -es жалғауы жалғанады :

a knife пышақ knives пышақтар

a wolf қасқыр wolves қасқырлар

a leaf жапырақ leaves жапырақтар

a shelf сөре shelves сөрелер

a scarf мойын орағыш scarves мойын орағыштар

4. Егер жекеше түрдегі зат есім -у әрпіне аяқталып , алдыңғы әрпі дауыссыз болып келсе, -y әрпі - i әрпіне өзгеріп, зат есімге -es жалғауы жалғанады :

a city қала cities қалалар

a family жанұя families жанұялар

a baby нәресте babies нәрестелер

a country ел countries елдер

a lady ханым ladies ханымдар

5. Көпше түрі өзгермейтін зат есімдер:

sheep қой sheep қойлар

fish балық fish балықтар

deer бұғы deer бұғылар

6. Кейбір зат есімдер көпше түрде еш жалғау жалғанбай , түбірдегі дауысты дыбыстың өзгеруі арқылы жасалады :

A man ер адам men ер адамдар

A woman әйел women әйелдер

A tooth тіс teeth тістер

A foot аяқ feet аяқтар

A mouse тышқан mice тышқандар

7. Кейбір зат есімдердің көпше түрі - (r)en арқылы жасалады :

a child бала children балалар

an ox өгіз oxen өгіздер

8. Тек жекеше түрде қолданылатын зат есімдер :

Advice кеңес

Information ақпарат

Iron темір

Money ақша

Permission рұқсат

Progress жетістік

Water су

Weather ауа-райы

Work жұмыс

News жаңалық

Athletics атлетика

Billiards биллиард

Economics экономика

Physics физика

9. Тек көпше түрде қолданылатын зат есімдер :

People халық

Police полиция

Scissors қайшы

Glasses көзілдірік

Pyjamas пижама

Shorts шолақ шалбар

Trousers шалбар

Clothes киім

Goods тауар

Stairs қабат (этаж)

Thanks алғыс

Contents мазмұн

Саналатын және саналмайтын зат есімдер

(Countable and Uncountable nouns)

Ағылшын тілінде зат есімдер саналатын (countable) және саналмайтын (uncountable) зат есімге бөлінеді

countable uncountable

A cap sugar

A man snow

UNCOUNTABLE Саналмайтын зат есім

1. Тек жекеше түрде қолданылады.

2. а/аn белгісіздік артиклі қолданылмайды.

Тағам bread ,cheese, butter, chicken, fruit	I need some butter.
Зат water, soap, snow, tea, coffee, milk, air	Snow is white
Материал cotton , iron ,wood, woo l	The box is made of wood.
Абстракты ұғымдар Hope, love, luck, time, advice, information, news, progress