Сыныбы: 5 «б»

Сабақтың тақырыбы: Мақал-мәтелдер

Сабақтың мақсаты:

а) білімділігі: халықтың рухани қазынасы, ғасырлар шежіресі, халық тарихы мен тіршілігі, ақыл-өнегесінен көрініс тапқан мақал-мәтелдер туралы оқушылардың білім-білігін тереңдету, салыстыру, ажырата білу дағдылары мен талдау машықтарын қалыптастыру.

ә) дамытушылығы: ойлау қабілеттерін, тапнымдық ізденістері мен сөйлеу мәдениетін және өз беттерінше салыстыру, қорытынды жасау белсенділіктерін дамыту.

б) тәрбиелілігі: атадан қалған асыл мұрамызды орынды пайдалана білуге, ұшқыр да, ойлы сөйлеуге, ұлтжандылыққа, шығармашылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: іздендіру, түсіндіру, сұрақ-жауап, СТО элементтері

Пәнаралық байланыс: әдебиет, ағылшын, өзін-өзі тану, т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кесте, сызбалар, үлестірмелі парақшалар

Техникалық құралдар: интерактивті тақта

Сабақтың жүру барысы

І. Ұйымдастыру

Психологиялық дайындық

«Әрқашан күн сөнбесін!»

(Баяу әуен ойналып тұрады, күн нұры туралы мәтін оқылады да, күн парақшасы оқушыларға табыс етіледі)

- Менің сендерге тілерім — жарқыраған күн сендердің жандарыңды жылытсын және сендер күн шуағындай адамдарға мейірімді, қайырымды болыңдар. Сендердің шашқан шуақтарың қонақтардың жанын жылытсын!

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

1) 122-жаттығу

2) Сұрақ-жауап

Мұғалімнің бөлімді қорыту сөзі.

- Бәрекелді, балалар! Үй тапсырмасын толығымен орындап келдіңдер.

ІІІ. «Жұмбақ сағат»

- Ал, енді балалар, бұл сағатта берілген қандай сөйлем екенін табайық. Ол үшін «о» әрпінен бастап екі әріптен қалдыра отырып, айналдыра оқимыз. Сонда ғана жауабын ала аламыз.

- Жауабы: «Оқу — білім бұлағы, білім — өмір шырағы»

- Балалар, осы мақалды сабағымыздың ұраны етіп алсақ, жаңа сабағымыз не туралы екенін аңғаруға болады. Демек, бүгінгі жаңа сабағымыздың тақырыбы:

ІҮ. Жаңа сабақ. «Мақал-мәтелдер»

1. Ой қозғау.

- Балалар, мақал –мәтел ұғымы сендерге ана тілі мен әдебиет сабағынан жақсы таныс. Олай болса, ой қоржындарыңызды ашып, өздеріңе таныс «Еркін жазу» стратегиясы бойынша мақал-мәтелдер туралыф ойларыңа не келеді, топтастырып көріңдер.

-

Халық даналығы

- Асыл сөз

- Ата-баба өсиеті

- Тақырыбы әртүрлі болады

- Ауыз әдебиетінің бір түрі

- Көп нәрсені ұғындырады

- Жарайсыңдар, балалар, ана тілі мен әдебиет сабағынан бұл тақырыпты жақсы меңгергендерің көрініп тұр. Дұрыс айтасыңдар, мақал-мәтелдер халық даналығңының айнасы, тіл байлығының алтын қазынасы. Өмір шындығының көрініс, халықтың кейінгі ұрпаққа қалдырған өсиеті. Мақал-мәтелді әр адам өзінің айтайын деген ойымен орайластырып пайдаланса, сөзі көңілге қонымды, көркем әрі бейнелі болады. «Мақал-сөз атасы» деп халқымыз тегін айтпаған.

- Халық даналығының айнасы

- Халықтың ұрпағына өсиеті

- Асыл сөз қазынасы

- Өмір сүру ережесі

«… халық тілінің байлығын игеру — зор талғам, парасатты тілейтін жұмыс»

Ғабит Мүсірепов

- Иә, балалар, жұмыс жасап, еңбек еткен адам ғана өз арманына қол жеткізеді. Біздерде бүгін бір үлкен белесті бағындыруымыз керек, ол үшін көп жұмыстанамыз. Олай болса, іске кірісейік!

«Ізденген жетер мұратқа»

Мақал-мәтелдер	Сұрақтар	Болжамдар
«Еңбек түбі — береке»	Құрамындағы сөздердің орны қандай?	Сөздердің орны тұрақты
«Ердің атын еңбек шығарады»	Мағына мөлшері қаншалықты?	Аз сөзбен көп мағына береді
«Біреуге ор қазбьа, өзің түсерсің»	Қандай ақыл-өсиет айтылған?	Ешкімге, ешқашан қиянат жасамау

2. Жаңа білімді меңгерту.

- Сонымен, балалар, кестемен жұмыс жасай отырып, мақал-мәтелдердің негізгі белгілерін анықтадыңдар деп ойлаймын. Қане, айтып көріңдер!

Мақал-мәтелдердің негізгі белгілері:

- Қалыптасқан дайын сөйлемдер қалпында жұмсалады.

- Белгілі бір тұжырым, түйінді береді.

- Өсиет-өнеге айтылып, адамгершілікке үндейді.

- Аз сөзбен көп мағына береді.

Қорыта отырып, ерекшеліктеріне көшу: балалар, енді тақтаға назар аударайық.

Мақал	Мәтел
Әке — асқар тау, шеше — қайнар бұлақ, бала — жағасындағы құрақ.	Аузы күйген үріп ішер.
Құрылысы жағынан екі-үш бөлімді	Көбіне бір бөлімдлі болып келеді
Бидайдың кеудесін көтергені — дақылының жоқтығы, Жігіттің кеудесін көтергені — ақылының жоқтығы.	Біреу тоңып секіреді, біреу тойып секіреді