Атырау қаласы,№3 мектеп-гимназиясы
Юсупова Айнур Мадениетовна
І санатты орыс сыныптарындағы қазақ тілі пәні мұғалімі
Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Сан есім
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:Сан есім туралы оқушыларға толық мағлұмат беру. Алған білімдерін пысықтап, теориялық алған ұғымдарын мысалдар арқылы терең меңгерту.
Тәрбиелік:Сан есім тақырыбын түсіндіру кезінде сөздер мен сөйлемдердің тәрбиелілік мәніне көңіл бөле отырып, топпен жұмыс істеу арқылы ынтымақ пен бірлікке, жолдастыққа көмек көрсетуге баулу.
Дамытушылық:Сан есімнен алған білімдерін жаттығу жұмыстары арқылы дамыту, өз бетінше орындау дағдыларын қалыптастыру, топпен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.
Сабақтың түрі:Аралас
Сабақтың әдісі:Мәнерлеп оқу, ауызша сөйлеу, тыңдап түсіну, жазу, екеуара сөйлеу, сұрақ-жауап, ынталандыру
Сабақтың көрнекілігі:слайд, оқулық
І. Ұйымдастыру кезеңі
Сыныппен сәлемдесіп, түгендеу
ІІ. Үй тапсырмасы бойынша жұмыс (слайд 6)
<!-
Мысалдар жазу арқылы жалпы,жалқы есімдердің ережесін шығарамыз
ІІІ. Жаңа сабақ (слайд 8-12)
Топқа бөлу
І топ
Сан есім дегеніміз не ? Түрлерін атаңыз
ІІ топ
Сан есімнің түрлеріне толық мағлұмат беру
І топ
Сан есім дегеніміз- заттың санын білдіретін сөз табы. Сұрақтары: неше? Қанша? Нешінші? Нешеу?
Имя числительное- часть речи которая обозначает количество предметов и отвечает на вопросы: Сколько? Который? Мысалы, бір,екі,үш
Сан есім мағынасына қарай 6 түрге бөлінеді.
По своему значению сан есім в казахском языке делится на:
6. Топтау сан есім- Разделительные
ІІ топ
Сан есімнің жай түрі- простые числительные
|
0-нөл 1- бір 2-екі 3-үш 4-төрт 5-бес 6-алты 7-жеті |
8-сегіз 9-тоғыз 10-он 20-жиырма 30-отыз 40-қырық 50-елу 60-алпыс |
70-жетпіс 80-сексен 90-тоқсан 100-жүз 1000-мың 1000000-миллион |
Сан есімнің күрделі түрі — составные числительные
|
11- он бір 15-он бес 19-он тоғыз 101-жүз бір 201- екі жуз бір |
428-төрт жуз жиырма сегіз 666-алты жуз алпыс алты 1957-бір мың тоғыз жуз елу жеті |
Сан есім түрлері
|
Түрлері |
Жұрнақтары |
Мысалы |
|
Реттік |
-ншы, -нші, -ыншы, -інші |
Бір-інші первый |
|
Жинақтық |
-ау, -еу сұрақтары: нешеу? Всего семь |
Біреу, екеу, үшеу, төртеу бесеу |
|
Бөлшектік |
||
|
Болжалдық |
-дай, -дей, -тай, тей |
Қырық-тай около сорока |
|
Топтау |
Образуются путем повторения числительных с окончаниями шығыс сеп в конце |
Бес-бестен по пять, он-оннан по десять |
ІV. Өзіндік жұмыс (слайд 13-19)
“Сан есім”мұхиты картасымен жұмыс. Аралдарға саяхат кешу.
1- арал: “Есептік сан есімдер”
1-топ
Біздің Отанымыз — Қазақстан. Аумағы Батыстан шығысқа 3000 шақырым, ал солтүстіктен оңтүстікке дейін 1700 шақырым. Қазақстан Республиқасының жер көлемі жөнінен дүние жүзінде 9 — орында.
2- топ
Қазақстан Республиқасының ұлтық құрамы әр алуан . Қазақстанда 130-дай ұлт өкілдері тұрады. Негізгі ұлт қазақтар республикада 52 пайызды құрайды.
2- арал: “Реттік сан есімдер”
1-топ
Көп нүктенің орнына реттік сан есімді қойып жаз
Жеті атаңды біл!
Атасы- бірінші
Әкесі –
Баласы —
Немересі-
Шөбересі-
Шөпшек-
Немене-
Сан есімдерді сөзбен жазып, реттік сан есімге айналдырыңыз. 2;6;11;15;29;36;44;58;69;74;88;99;199;1840;3689534
2-топ
Септік жалғауларын біл!
Біріншісі — Атау
................-Ілік
...............-Барыс
...............-Табыс
...............-Жатыс
................-Шығыс
............-Көмектес
Мына есептік сан есімдерді цифрмен жазып, реттік сан есімге айналдыру.
Мың, жуз, сексен, бес, сегіз
3- арал: “Жинақтық сан есімдер”
1-топ
Жинақтық сан есімдерді табу:
Ауыз біреу, құлақ екеу.
Би екеу болса, дау төртеу.
2-топ
Жинақтық сан есімдерді табу:
Атадан алтау туса да,
Басыңа бір жалғыздық түсер
Ағайын алтау, ана біреу.
4- арал: “Болжалдық сан есімдер”
1-топ
Есептік сан есімдерді болжалдық сан есімдерге айналдыру, сөйлем құрау:
Сегіз жүз.......,
Қырық.......,
2-топ
Есептік сан есімдерді болжалдық сан есімдерге айналдыру, сөйлем құрау:
Елу.......,
Сексен....,
5- арал: “Топтау сан есімдер”
Сағат неше? деген сұраққа жауап бер, мағынасына ажырат
6- арал: “Бөлшектік сан есімдер”
1-топ
Диалогты оқып өзара сөйлесу мағынасына ажырату
Баласы: Әке, сағат неше болды?
Әкесі: сағат сегіз жарым болды. Қайда барасың?
Баласы: Банкке
Әкесі: Банк нешеде ашылады?
Баласы: Тоғыз жарымда ашылады?
Әкесі: Онда не істейсің?
Баласы: Ақша айырбастаймын.
2-топ
Диалогты оқып өзара сөйлесу мағынасына ажырату
Баласы: Ана, сағат неше болды?
Анасы: Сағат жеті жарым болды. Жұмысың бар ма?
Баласы: Ия. Сайлаудың жұмыстарымен “Нұр Отан” ғимаратына барамын.
Анасы: Қай уақытта үйде боласың?
Баласы: Сағат бір жарымда келемін
V. Сергіту сәті (слайд 20)
VІ. Топ жұмысы (слайд 21)
Берілген мәтінді оқып шығып тақырыпқа ат беру, сан есімдерді жазып алу
1-топ
1932 жылы Есіл өзінінің жағалауындағы Қараөткел округінің негізі қалады. Кейін Ақмола сауда жәрменкелері өткізілетін орталыққа айналады. 1961 жылға кейін Целиноград болып аталады. 1939-1965 жылдары Ақмола облысының, ал 1960-1965 жылдары Тың өлкесінің әкімшілік орталығы болды.
2-топ
Бір грамм алтыннан ұзындығы 3 километр 420 метрге жететін жіңішке сым жасауға болады. Ең бірінші фотосуретті 1826 жылы франция ғалымы Жозеф Нисфор Ньеп түсерген. Біздің планетамыздағы халықтың жартысы қар көрмепті. Ең үлкен стадион Рио-де Жанейродағы “Маракана” стадионы.
VІІ.
