«Нұрлы ел жұлдыздары» зияткерлік ойыны
Мақсаты: Жан-жақты ақпараттанып, алған білімдерін өмірде қолдана біліп, шеберліктерін арттыруға үйренеді.
Тәрбиелілігі: Оқушылар ұйымшылдыққа достыққа, өзін-өзі тануға, айналасындағы ортамен қарым-қатынас жасауға, адамгершілікке, отанын сүйіп, қастерлеуге тәрбиеленеді. Тапқырлық, шапшаңдық, дарындылық, зейінділік, есте сақтау қабілеттері шыңдалып, сөздік қорын молаяды.
Міндеттері:
Оқушылардың ынтасын, қызығушылығын арттырып, өзінің жауапкершілігін сезіне білуіне және өз бетінше жұмыс істеуге жұмылдыру;
Жан-жақты ойлануына, ізденуіне, есте сақтау қабілеті мен дүниетанымының артуына жағдай жасау.
Ойын түрі: зияткерлік сайыс сабақ.
Ойынның әдіс-тәсілдері: Сұрақ-жауап, ой қозғау.
Ойынның көрнекілігі: Слайд, топтамалар, даналық сөздер.
Ұйымдастыру кезеңі:
Сайыс Гимн айтумен басталады. Сайыстың тақырыбы, мақсаты, тәрбиелік мәні таныстырылып, ойынға қатысатын топтар таныстырылады. Оқушыларды бес топқа бөлу.
І топ: Тапқыр тобы
ІІ топ: Алғыр тобы
ІІІ топ: Жігер тобы
IV топ: Зерек тобы
V топ: Қыран тобы
Жарыс ережесімен таныстыру. Сайыс төрт бөлімнен тұрады. Әр бөлімнің соңында жинаған ұпай санын топтастырып, ең көп ұпай жинаған топ, келесі бөлімді бастау құқығын иеленеді. Жеребе алып қай топ ойынды бірінші болып бастайтынын анықтау.
Кіріспе
Құрметті оқушылар, әділқазылар, ұстаздар “ Нұрлы ел жұлдыздары” атты зияткерлік сайысымызды бастаймыз.
Қазылар орнықтырар әділдікті
Кімдердің жауаптары кәміл шықты.
Білім мен тапқырлықтың жарысында
Жеңіске жетер дейміз нағыз мықты.- дей келе, әділ қазыларды сайлап алайық
Ойын кіріспеден басталады. Кіріспе «Табалдырық» деп аталады.
Бұл бөлімде мақалдар оқылады, сайыскерлер оның жалғасын тауып айту керек. Жылдам жауап берген ойыншыдан сұралып, әрбір дұрыс жауапқа 1 ұпай беріледі.
Туған елдей ел болмас, ...... (туған жердей жер болмас).
Ата көрген оқ жонар, … (ана көрген тон пішер).
Жаңбырменен жер көгереді, … Батаменен ел көгереді.
Кітап білім бұлағы, .... (білім өмір шырағы).
Ақыл азбайды.... (білім тозбайды).
Оқу инемен құдық.... (қазғандай).
Еңбек ширатады, …(өмір үйретеді).
Еңбек етсең ерінбей, … (тояды қарнын тіленбей).
Отан оттан да .... (ыстық).
Отан үшін отқа түс күймейсің, .... (арың үшін алыссаң өлмейсің).
Туған жердің күні де ыстық, … (түні де ыстық).
Өнер ағып жатқан бұлақ, … (білім жанып жатқан шырақ).
І бөлім Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі күні қарсаңында ұйымдастырылып отырғандықтан, тапсырмалар республикамыз Әр тапсырма жауабы 5 ұпаймен бағаланады.
1. Қазақстан Республикасының рәміздерін ата? Олар қай жылы қабылданды? (Гимн, Елтаңба,Ту. Рәміздеріміз 2007 жылы 4 маусымда)
2. Мемлекеттік тудың авторы кім? Туды сипатта және түсініктеме бер. (Шәкен Ниязбеков. Тудуың ортасында Күн бейнеленген. Ол — бейбітшілік белгісі. Сол жағында қазақтың дәстүрлі өрнегі бар)
3. Мемлекеттік Елтаңба авторы кімдер? Елтаңбаны сипатта және түсініктеме бер.( Шота Уәлиханов пен Жандарбек Мәлібеков. Ортада шаңырақ бейнеленген. Екі жағын қанатты пырақтар көмкерген. Жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төменгі жағында «Қазақстан» деген жазуы бар).
4. Қазақстан Республикасы қайда орналасқан? (Еуразия құрлығында орналасқан).
Қазақстан Республикасының жер көлемі қанша? (2,7 мың километр болатын аумақта орналасқан).
Жерінің үлкендігі бойынша әлем елдерінің ішінде нешінші орында? (Әлем бойынша 9 орында).
5. Мемлекеттік Гимн қашан қабылданды? Мемлекеттік Гимн авторлары кімдер?(1992 жылы 4 маусымда қабылданып, 6 маусымда күшіне енді. Жұмекен Нәжімеденов пен Нұрсұлтан Назарбаев. Әнін жазған белгілі сазгер-Шәмші Қалдаяқов).
6. Қазақстан өзінің тәуелсіздігін қай жылы жариялады. Тұңғыш президентіміз қай жылы сайланды?(1991 жылы 16желтоқсанда. Тұңғыш президентіміз 1991жылы 1желтоқсан).
Поэзия сәті. М. Мақатаев «Отан»
ІІ бөлім. Бұл бөлімде тарихи құндылықтарымыз бен тарихи қалаларымызға байланысты сұрақтар қойылады. Әр тапсырма жауабы 5 ұпаймен бағаланады. Егер қате жауап берілсе, қарсыластар жауап береді.
1. Түркістан қандай қала? (Көне қала)
Ол қайда орналасқан? (қаратау мен Сырдария өзенінің ортасында орналасқан).
Қаланың көне атаулары қандай? (Шабғар, Йасы)
Түркістанда қандай кесене бар? Қожа Ахмет Йасауи кесені бар. Ол-белгілі түрік ғалымы)
2. Астана қандай қала? (Астана-бас қала).
Ол қайда орналасқан? (Есіл өзенінің жағасында)
Астананың символын ата. (Бәйтерек –қаланың символы)
Оны кім жобалады? (Бәйтерек монументін сәулетші Ақмырза Рүстемов жобалаған).
«Әлемдік қалалар» конкурсында Астана қандай атақ алды? (Астана «Бейбітшілік қаласы» аталды).
3. Отырар қандай қала? ( Отырар-көне қала).
Ол қайда орналасқан? (Арыс пен Сырдария өзендерінің ортасында орналасқан)
Отырардың ежелгі аты қандай? (Ежелгі атауы-Фараб).
Отырарда қандай кесене бар? (Отырарда Арыстан баб кесенесі бар. Арыстан баб- Қожа Азмет Йасауидің ұстазы).
Әбу Насыр әл Фараби кім? (Фараб қаласында туған. Ол-ғұлама адам).
Ол қайда орналасқан? (Оңтүстік Қазақстанда)
Таразда қандай сәулет ескерткіштері бар? Қарахан, Айша бибі кесенесі бар. Орта Азия мен Қазақстандағы ең алғашқы моншалардың бірі бар).
Тараз қаласы бұрын қалай аталған? )Талас, Әулиеата, Жамбыл)
Ол қайда орналасқан? (Ол Алатаудың етегіне орналасқан)
Ол қаладағы Республика мақтанышы не? («Медеу» спорт кешені-бүкіл республикамздың мақтанышы).
6. Қаланың негізі 1830 жылы қаланған. 1961жылға дейін Ақмола қаласы,
1961-1992 жылға дейін Целиноград, 1992 ж қалаға тарихы атауы қайтарылды.
1998 жылы қала атауы тағы да өзгертілді? Бұл қай қала? ( Бас қала - Астана қаласы)
7. Қазба жұмыстары кезінде табылған тарихи құндылықата. (Сапасы жақсы ағаштан жасалған бесік).
Ол құндылықтың маңызы неде? (Рухы мықты, ақылды, кеңпейіл және парасатты ұрпақ тәрбиелеуде маңызы зор болған).
8. Киіз үй неше бөлшектен тұрады? (Киіз үй 3 бөлшектен тұрады).
Оларды ата.(Кереге, уық, шаңырақ-күмбез).
Киіз үйдің негізгі бөлшегі не? (Киіз үйдің негізгі бөлшегі — шаңырақ).
Киіз үйлер неше қанатты болып келеді? (киіз үй төрт, алты, сегіз, он екі).
ІІІ бөлім Әдеби шағармаларға шолу. Әрбір дұрыс жауап 5 ұпаймен бағаланады.
1. Атқұмар бала туралы мәтін қалай аталады? («Болар бала басынан»)
Атқұмар бала кім? (Амангелді Иманов.)
2. «Ересек оқушы» мәтініндегі кейіпкерді ата.(Атақта қазақ суретшісі-Әбілхан Қастеев)
Оған мінездеме бер.
3. Атақты кино әртісі туралы мәтін қалай аталады? («Өнердің сайыпқыраны»)
Ол әртіс туралы не білесіңдер? (Қазақ халқының тұңғыш кино режиссері –Шәкен Айманов. «Атамекен», «Алдар көсе», «Тақиялы періште»т.б. фильмдерді түсірген).
4. Бір ғасыр өмір сүрген кім? (Атақты ақын — Жамбыл Жабаев).
Мәтін қалай аталады? (Миуалы ағаш).
Мәтіннің осылай аталу себебі не?
Ақын туралы әңгімеле.
Ақынның әні мен өлеңін жатқа айт.
ІV бөлім.
1. Ағаш басында 100 торғай отыр еді. Аңшы бірден 10 торғайды
атып алды. Торғайдың қаншасы қалды? (10 торғай қалды)
2. Үш ат жегілген арба 30 километр жылдамдықпен жүріп келеді. Әр аттың жылдамдығы қандай? (әр ат 30 км жылдамдықпен)
3. Бір бай қайтыс болар шағында өзінің үш баласын шақырып алып, 17 түйесін бөледі. Тұңғыш баласына ½ бөлігін, ортаншы баласына үштен-бір бөлігін, ал кенже баласына тоғыздан-бір бөлігін қалдыратынын айтады. Әкелері дүниеден өткен соң балалары түйені бөлісе алмайды да, Жиреншені шақырады. Жиренше өзі бір түйе мініп келеді. Сөйтіп 17 түйеге өзінің түйесін қосып, үш жігітке түйелерін бөліп берді. Олардың әрқайсысы неше түйеден алды? (17-1=18 18 : 2 = 9 18 : 3 = 6 18 : 9 = 2 Тұңғыш ұл — 9,
ортаншы — 6; кенже ұл — 2 түйе алады.
4. Шаруаның бірнеше ат, бие, тайы бар еді. Бұлардың барлық саны 100-ге тең. Егерде ол 100 қап астықты әрбір атқа 3 қаптан, әрбір биеге 2 қаптан, екі тайға бір қаптан артқан болса, онда ат, бие, тай нешеу болған? (8 ат, 20 бие, 72 тай)
саны 19, ал аяқтарының саны 62-ге тең. Тордағы қырғауыл мен нешеу, қоян нешеу?
Ең жоғарғы ұпай жинаған топ басшысы ортаға шақырылып, жеңімпазды анықтау үшін қосымша сұрақтар қойылады.
«Кім жылдам?» сұрақтарға жылдам жауап беріп, көп
- Әділқазылар алқасы жалпы ұпай нәтижесін есептеп шығарғанша, арасында
«Атамекен» әнін орындалады.
сөзі. Қ.Мырзалиев,
әні. Е.Хасанғалиев
Жинаған өн бойына білім кенін,
Тәнтімін, ынтызармын, өрендерім.
Жарайсың айналайын, сайыскерім!
Бойларыңда от бар екен байқадым,
Жүректерде шоқ бар екен байқадым!
Әрқашанда осы өнерді сөндірмей,
Біліміңмен шарықтағай әрдайым,- дей отырып,
біздің Тәуелсіз еліміздің туын, мәртебесін жоғары көтеріп, дамыған 50 елдің қатарына енуі үшін ең алдымен білімді де саналы ұрпақ өсуі қажет.
Сол ұрпақ - біздің болашағымыз сендерсіңдер.Әрқашанда «Ұлт болашағы білімдінің қолында» екенін ұмытпағандарыңыз жөн.Біздің бүгінгі интеллектуалды сайысымыз осымен аяқталды. «Бүгінгі білім — ертеңгі байлығымыз» ХХІ ғасыр — білім ғасыры. Өткенімізді білетін, бүгінімізді түсінетін, ертеңімізге сеніммен қарайтын азамат болыңдар!
Талай қиын асаулардан асып, білім төрінде шарықтап, самғай беріңіздер деп тілек тілегім келеді. Келіп тамашалағандарыңызға, әділ бағасын беріп отырған қазылар алқасына, сынып жетекшілеріне, оқушыларға көп-көп рахмет.
Сау болыңыздар.
