Казахстан, Кызылординская область, Шиелийский район

Средняя школа №49

Учитель географии

Дурумбетова Индира Зинабдиновна

6 — 7 - 8-сынып оқушылары арасынан география ғылымына қызығушы талапты , алғыр оқушыларды анықтау, оларды ізденуге, тез ойлануға, алғырлыққа, тапқырлыққа баулу, экологиялық тәрбие беру, логикалық ойлау қабілетін дамыту мақсатында ойын түрінде Қазақстанның физикалық географиясынан сайыс сабағы өткізілді.

Сайысқа 8 оқушы қатысады және сайыс III турдан тұрады. I турдан соң балы аз 4 оқушы ойыннан шығады. II турды 4 оқушы жалғастырады. II турдан соң балы аз 1 оқушы ойыннан шығып қалады. III турда 3 оқушы қалады ойынның соңында балы көп оқушы жеңіп шығуы керек.

I тур. Бәйге.15 сұрақ.

1. Қазақ тілі қандай тіл семьясына жатады?

1.Үнді-европалық 2. Оралдық 3. Алтайлық

2. Қазақстандағы ең төмен жатқан жердің абсолют тереңдігі:

1. -132м 2. -133 м 3. -142 м

3. Өзеннің құяр жері:

1. Арна 2. Саға 3. Кемер

4. Ауданы жағынан үшінші көл:

1. Арал 2. Балқаш 3. Зайсан

5. Егемендік туралы Декларация қабылданған жыл:

1.1990 ж 2. 1991ж 3. 1992 ж

6. Іле өзені құятын көл:

1. Алакөл 2. Балқаш 3. Зайсан

7. Қорғалжын қорығы орналасқан облыс:

1.Қостанай 2. Ақмола 3. Павлодар

8. Триас,юра,бор дәуірлері қай эраға жатады?

1. Палеозой 2. Мезозой 3. Кайнозой

9. Геохронологиялық жержылнамалық кесте қай жылы бекітілді?

1. 1900 ж 2. 1905 ж 3. 1910 ж

10. Алғаш рет «Арал өңірінің экологиялық картасының» жасалған

жылы:

1. 1990ж 2.1991 ж 3.1992 ж

11. Орман ел аумағының қанша %-ын алып жатыр?

1. 3,5% 2. 4,2% 3.5,2%

12. Қазақстанның солтүстік ендігі:

1.56° 26' с.е 2. 55° 26' с.е 3. 54° 36' с.е

13. Ақмола атауы Астана деп өзгертілген жыл:

1.1997ж 2. 1998ж 3. 1999ж.

14. Қоңырат,Бозшакөл кен орындарынан қандай кен өндіріледі?

1.Мыс 2. Алтын 3. Хром

15. Қапшағай СЭС-і қай өзенде салынған?

1. Ертіс 2. Сырдария 3.Іле

II тур. Қазақстан аумағын физика-географиялық аудандастыру

1. Шығыс Европа жазығы.

а/ Ш.Европа жазығының Қазақстанға қай бөлігі енеді?/оңтүстік-шығыс/

б/Жем үстірті қай жерде орналасқан? /Каспий маңы ойпаты , Мұғалжар/

в/ Ірі өзендері. /Жайық,Ойыл,Жем /

г/ Қазақстандық бөлігіндегі табиғат зоналары./ дала,шөлейт,шөл/

д/ Жем өзені қайдан басталады? / Мұғалжар тауының батыс беткейінен/

2. Тұран жазығы.

а/ Торғай үстірті қай жерде орналасқан?/ Сарыарқа мен Мұғалжар арал./

б/ Мойынқұм қай өзендердің төменгі ағысында жатыр?/ Шу,Сарысу/

в/ Сарысу өзені мен Балқаш көлінің аралығ. үстіртті шөл./Бетпақдала/

г/ Жауын-шашынның жылдық мөлшері. / 80-100 мм /

д/ 1984 ж ұйымдастырылған қорық. / Үстірт/

3. Солтүстік Қазақ жазығы.

а/ Қазақстан жеріндегі алып жатқан ауқымы./ Орал тауынан Алтайға дейін/

б/ Пайдалы қазбалары./ темір,көмір,боксит,хромит,кобальт,құр.мат./

в/ Есіл өзені қайдан басталады?/ Сарыарқанының солт.Нияз тауынан/

г/ Жазықтағы табиғат зоналары./ орманды дала, дала/

д/ 1929 ж ұйымдастырылған қорық./ Наурызым/

4. Сарыарқа.

а/ Сарыарқаның екінші атауы./ Қазақтың ұсақ шоқысы/

б/ Ең биік тауы,биік нүктесі/ Қ.ызыларай,Ақсораң 1565 м/

в/ Басты өзендері./ Есіл,Нұра,Сарысу,Сілеті,Шідерті т.б/

г/ Батысында қандай үстіртпен шектеседі?/ Торғай/

д/ 1968/58/ ж ұйымдастырылған қорық./ Қорғалжын/

5. Орал.

а/ Мұғалжар тауының ең биік нүктесі./Үлкен Боқтыбай 657 м /

б/ Қай қатпарлықта пайда болған? / Герцин /

в/ Тауды батыс және шығыс жоталарға бөлетін ойыс./ Біршоғыр/

г/ Мұғалжар тауы қай қаланың тұсынан басталады? / Орск/

д/ Пайдалы қазбалары./ никель,кобальт,хромит,мыс,сирек металдар,көмір/

6. Алтай.

а/ Қазақстанға қай бөлігі кіреді?/ оңтүстік-батыс/

б/ Ең биік нүктесі./ Мұзтау 4506 м/

в/ Қаз-ғы бөлігі қандай аудандарғабөлінеді?/Кенді Алтай,Оңт.Алтай,Қалба

г/ Ең үлкен көлі. / Зайсан /

д/ 1976 ж ұйымдастырылған қорық./ Марқакөл /

7. Жоңғар Алатауы.

а/ Ж.Алатауын бөліп жатқан өзендер./ Бат.Көксу,шығысында Боротала/

б/ Солтүстік жотасының ең биік нүктесі./ Бесбақан 4622 м/

в/ Жауын-шашынның жылдық мөлшері./ 600-800 мм /

г/ Қанша мұздық бар? /700 /

д/ Климатына әсер ететін ауа массалары./ Арктикалық,Тұранның ыстық ауасы/

8. Сауыр-Тарбағатай.

а/ Сауыр қай жерден басталады?/Қытайдан,Улюнгур көлінің батысынан/

б/ Қай қатпарлықта пайда болған?/ Герцин /

в/ Сауырдың , Тарбағатайдың биік нүктелері./Мұзтау 3816 м,Тастау 2992м/

д/Сауыр батысқа қарай аласарып, қай жотаға ұласады?/ Маңырақ жотасына

г/ Сауыр тауындағы көмір кен орны. / Кендірлік /

9. Тянь-Шань

а/ Ең биік нүктесі қай жотада орналасқан? / Сарыжаз жотасы/

б/ Корженевский мұздығы қай тауда орналасқан? / Іле Алатауында/

в/ Батыс Тянь-Шаньның батыстағы жалғасы. / Қаратау жотасы/

г/ 1926/27/ ж ұйымдастырылған қорық. / Ақсу-Жабағылы/

д/ Талғар шыңы қай таудың биік нүктесі./ Іле Алатауының/

III тур. Физика-географиялық сипаттама бойынша сұрақтар.

1. Пайдалы қазбалары.

а/ Мұнай алғаш рет қай кен орнынан алынды?/ 1899 ж Қарашүңгіл,Эмбі/

б/ Тұздың қоры қай аймақтарда шоғырланған?/Каспий маңы ойпатында/

в/Қазақстанның темірдің қоры жөнінен дүние жүзіндегі орны./ 8 /

2. Климаты

а/ Қазақстанда жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері. / 130-1600 мм/

б/Жоңғар қақпасы арқылы солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа

қарай соғатын жел. / Сайқан желі/

в/ Солтүстіктегі қардың орташа қалыңдығы. / 20-30 см /

3. Ішкі сулары.

1.Ұзындығы 1000 км-ден асатын өзендер./Ертіс,Тобыл,Есіл,Жайық,Іле,

Сырдария,Шу/

2.Іле өзені қандай екі өзеннің қосылуынан басталады?/ Күнгес,Текес/

3.Балқаш көлінің батысы мен шығысы қандай бұғаз арқылы жалғасып жатыр

/Ұзынарал бұғазы/

IV. Қорытындылап,бағалау.