Сабақтың мақсаты: Оқушылардың интеллектуалдық қабілетін дамыту, өткен тақырыптар бойынша оқушылардың білімдерін жүйелеу, пысықтау, мектеп бағдарламасын толықтыратын қосымша әдебиетпен жұмыс істей білуді, ойлау қабілетін,тапқырлығын дамыту.

Сабақтың міндеті: Алған білімдер жинағын меңгеруге, оларды дәстүрлі емес жағдайда қолдана білуге үйрету, логикалық ойлау, сөйлеу мәдениетін, шығармашылық қабілеттерін дамыту, білімге деген қызығушылығын арттыру.

Көрнекіліктер: карта, суреттер, мультимедиялық тақта

Сабақтың түрі: сайыс сабақ

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылардың сабаққа қатысуын, кім бар, кім жоғын журналға белгілеп шығу.

Мұғалім:

Оқушылар біз сіздермен «Ерте орта ғасылардағы мемлекеттер» бөлімімен түгел танысып шықтық. Сол себепті алған білімдерімізді пысықтау үшін мен сіздерді сайыс сабағына шақырамын. «Сайыс сабағы» дейтін себебім мен сіздерді екі топқа бөлемін де, топтар арасында сайыстар өткіземін. Сол себепті екі топқа бөлінейік. Әр топтың аты болады, ол «Атамекен» және «Ата жұрт». Және де әр топ өз арасында топбасшылырын немесе капитандарын таңдап алсын. Сайыс болғаннан кейін бізде әділ қазылар алқасы болуы керек, сол себепті 11 сынып оқушысы Елікбай Айгерім және келген қонақтарымыз _{------------- -------------------} сіздерді өз әділ бағаларымен бағалайды.

Сонымен сабағымыздың бірінші сайысын бастайық. Әр сайыстың аты мен ұраны болады. Олар әр сайыстың алдында айтылып отырады.

Бірінші сайысымыздың аты «Сырыққа шығу», ұраны «Әркімнің өзі шығар биігі бар». Мұнда үй тапсырмасы ретінде түрік мемлекеттер жайында ақпарат жинап келуіге берілген еді, олай болса әр топтан тапсырманы жауап беру үшін оқушылар шығып, дайындағандарын айтсын.

ü Әділ қазылар алқасы сіздер әділ бағаларыңызды беріп отыруға ұмытпаңыздар.

ІІ. Екінші сайыс. Сайыстың аты «Алтын қабақ ату», ұраны

«Өнер — ағып тұрған бұлақ,

Білім — жанып тұрған шырақ».

Бұл сайыста әр топ ру-тайпаларды естеріне түсіріп, қай мемлекетке қандай ру-тайпалар кіргенін атап шығуы керек.

1. Түрік қағанатына: теле, қырғыз, оғыз, үйғыр, дулу, үйсін.

2. Батыс Түрік қағанаты: он-оқ бұдүн бес нушебилер бес дулу.

3. Түркеш қағанты: сары және қара түркеш, күнгіт таипасы.

4. Қарлұқ қағанаты: бұлақ, жікіл, ташлық.

5. Оғыз мемлекеті: байандұр, имур, қайлар.

6. Қимақ қағанаты: эймур, байандур, татар, ланиқаз, ажлар, имек, қыпшақ

ü Әділ қазылар алқасы сіздер әділ бағаларыңызды беріп отыруға ұмытпаңыздар.

ІІІ. Үшінші сайысымыздың аты «Арқан тартыс», ұраны «Асу бермес асқар жоқ». Бұл сайыста әр топқа кезекпен сұрақ оқылады, кім көп сұраққа жауап береді, сол топ көп ұпайдың иегері болады. Сонымен іске сәт.

1. Түрік қағанаты халқының негізгі шаруашылығы. (мал шаруашылығы)

2. Түріктердің негізгі баспанасы.

(киіз үй)

3. Түрік басшысының лауазымы. (қаған)

4. Батыс Түрік қағанатының орталығы (Суяб)

5. Батыс Түрік қағанатының бірінші билеушісі. (Тардуш)

6. «Он оқ будун» мемлекетті басқару жүйесін еңгізген қаған.

(Ешбар Елтеріс)

7. Батыс Түрік қағанатында қазылық міндетін атқарғандар. (бұйрықтар)

8. Батыс Түрік қағанатында қатардағы қауымдық малшылар. (қара-будундар)

9. Түркеш әулетінің негізін орнатқан. (Үшелік қаған)

10. Оғыз мемлекетінің ХІ ғасырдың басында құлау себебі. (оларды қыпшақтар ығыстырды)

1. Түркеш қағанатында ерекше дамыған шаруашылық саласы. (мал шаруашылығы)

2. Соғдылықтар сөйлеген тіл. (иран)

3. Оғыз мемлекеті құрылған аймақ. (Сырдария өзенінің бойында)

4. Оғыздардың астанасы. (Янгикент)

5. Оғыздардың жоғарғы қолбасшысының атағы. (жабғұ)

6. Қимақ қағанатының астанасы. (Имақия)

7. Қимақтар туралы жазған ХІ ғасырдың парсы тарихшысы. (Гардизи)

8. Түріктердің жазуының негізі. (тайпалық, рулық таңбалар) (тамға)

9. «Қорқыт Ата» кітабының мәтінінің құрылымы. (нақыл сөз, ғибрат)

10. Түркеш қағанатының астанасы. (Суяб)