Зат есім
Жаттығу. Келесі сөздерге көптік жалғауды қосыңдар.
Пышақ, балық, тамақ, дәрігер, оқушы, қонақ, құс, мал, аудан, қала, ел, дастан, адам, су, калам, мәтін, мақал, қарға, өзен, өлең, той, күн, көл, дәптер,сен,септік,кесте,тақта.
Жаттығу. Тиісті жалғауларды қойыңдар.
Менің әке.... жақсы адам. Оның бес немере..... бар. Олардың екеу..... қыз. Бізді ата..... — оқытушы. Сенің ата..... қандай адам? Сіздің әке...... кім?
Жаттығу. Нүктенің орнына тиісті жіктік есімдіктерді қойыңдар.
1...........ағасы аулада отыр. 2....... әкең дәрігер ме? 3........ тәрелкеңіз қайда? 4 ....... кесеміз нешеу? 5. ....... ақшасын жіберіңіз. 6. .......қасығыңды берші
Жаттығу. Ілік септіктің жалғауларын қойыңдар.
Дәптер… беті, үй… терезесі, Анар… әкесі, Абылай… бөлмесі, қыз… суреті, Абзал… кілемі, Абай… өлеңі, Виктор… көршісі, Ораз… дәптері, Жанар… оқулығы, Әсел… жолдасы, Ажар… әжесі, Евгений… қарындашы, Валерий… керуеті, ауыл… адамы, Орал… жатақханасы, Айгұл… мінезі, Жаңыл… баласы, қыз… шашы, базар… бағасы, үстел.... аяғы.
..Жаттығу. Ілік септіктің жалғауын қойыңдар.
Орындық...... аяғы. Мұрат.... сабағы, кітап......авторы,Жаннат....әкесі, оқулық.....беті,Зейнеш.......апасы,Қарлығаш......жұмысы,Канат.....мұғалімі, сынып..... есігі, мекткп...... сыныптары, Шымкент...... көшелері, институи..... аты, Азат...... жолдасы, жүрек.... оты, Айдос.....сөзі, Берік....... кеңесі, Болат...... досы, дәптер..... беті, Анар......шашы, ауыл...... адамы, Айгүл..... мінезі, базар...... бағасы, Жанар..... оқулығы, Абай...... өлеңі.
Қос сөздерді теріп жазыңыздар және оларға сөйлем құрастырыңыздар.
Ата — ананың қадірін, балалы болғанда білерсің,
Дос — жаранның қадірін, жалалы болғанда білерсің.
Мақал
Қос сөздердің дұрыс — қатесін ажыратып жазыңыздар.
Ата –ана, ауыл — жануар, көрші — қолаң, оқу — білім, бау — бағбан, күндіз — түні, орысша — қазақша, аман — есен, хал — саулық, салт — дәстүр.
|
Дұрысы |
Қатесі |
|
Ата - ана |
Ауыл - жануар |
Қос сөздерді пайдаланып, сөйлем құрастырыңыздар.
Құрбы — құрдас, бес — алты, ары — бері, қызыл — сары, бүгің — ертең.
Тест сұрақтарына жауап беріңіздер.
а) Екібастұз ә) аспан б) жол — жөнекей
а) бармасын ә) жерін б) жолды
а) салты ә) ғұрпы б) жолы
а) Ол атасын — анасын құрметтейді.
ә) Ол атасын — ана құрметтейді.
б) Ол ата — анасын құрметтейді.
а) достар — жараңдар
ә) дос — жараңдар
б) достар — жараң
1 — жаттығу. –шы/-ші жұрнақтарымен зат есім жасаңыз .
Аң , әдебиет , би, егін , ем , жұмыс , «қобыз , мал .
2 — жаттығу. –лық/-лік, -дық/-дік, -тық/-тік жұрнақтарымен басқа зат есім жаса.
Дос , жолдас , жазушы , бала , қала , әке, аға , ана .
3 — жаттығу. Көп нүктенің орнына тиісті жұрнақтардың бірін қойыңдар.
1. Сәрсеннің әкесі — аң … , ағасы — жазу … , өзі — оқу … . 2. Менің әкем — балық … , ағам — қой… , апам — сату… . 3. Біздің дос…мыз берік. 4. Ол маған жолда… көмек көрсетеді. 5. Олд қазір қала… болды. 6. Ол менімен қызмет… . 7. Біз олармен жер…піз. 8. Сіз маған әке… қамқорлық көрсеттіңіз.
2. Жіктік жалғауды қосындар.
Мен Абзал … . Біз егіз … . Мен мұғалім … . Біз дәрігер … . Мен жігіт … . Мен қазақ … . Мен жалқау … . біз орыс … . Мен жалғыз … . Мен биолог … . Біз осында … . Мен елуде … . Біз қыз … . Біз үлкен … . Біз жас … . Біз бай … . Мен жұлдыз … . Біз оқытушы … . Біз күшті … . Мен бірінші … . Мен жаман … . Мен инженер … . Мен кішкентай … . Біз жақсы. Біз отыз … . Мен шаштараз … . Мен Ораз … . Мен студен … . Мен қонақ … . Мен геолог … . Біз еркек… . Мен әйел … . Мен дүнген … . Біз кәріс … . Біз балалар … . Мен адам … . Біз отызда… .
Сөйлемдерді аяқтаңыз.
Мен мұғаліммін, сен … . Мен қазақпын, сен … . Ол үлкен, сендер … . Біз отыздамыз, сендер … . Сен қаладасың, ол … . Ол әжесінде, сіз … . Мен Алматыдамын, сендер … . Бала сабақта, мен … . Сендер үйдесіңдер, олар … . Мен дүкендемін, сен … .
Орыс тіліне аударыңыз.
Біз студентпіз. Мен инженермін. Олар дүкенде. Сендер оқушысыңдар. Біз кезекте біріншіміз. Мен оқутышымын. Сіздер бүгін үйдесіздер. Сендер жалқаусыңдар. Дариға - филолог. Сіз орыссыз. Олар үлкен. Мен қазақпын. Біз американдықтармыз. Сіз қаталсыз. Сіздер ауылдассыздар.
Көп нүктенің орнына жіктік жалғаулардың бірін қойып жазыңыз.
Мен Альберт… . Мен Германиядан… , Дюссельдорф қаласынан… . Мен неміс… . Мамандығым бойынша мен дәрігер…, бірақ фирмада жұмыс істеп жүр… . Мен отызда…, бірақ әлі үйленбеген… . Менің қолым тимейді, өйткені мен таңертеңнен кешке дейін жұмыста… . Ал сіз кім… , қай жерден… ?
Сөйлемдерді толықтырыңыз.
Мен Қазақстаннан… , ол … . Сіз мұғалім… , мен … . Сен мында… , олар … . Біз үйде… , олар … . Сен кішкентайсың, мен … . Сіздер қаладан… , біз … . Сендер төртінші… , біз … . Біз жақсы… , ол … . Мен жиырма үште… , сіз … . Сіз үйленген… , біз … .
Жаттығу жұмысы.
|
№ |
Мысалдар |
Жіктік жалғау |
Көптік жалғау |
Септік жалғау |
Тәуелдік жалғау |
Жұрнақ |
|
А |
Ә |
Б |
В |
Г |
||
|
1 |
Балам |
|||||
|
2 |
Кітаптың |
|||||
|
3 |
Оқушы |
|||||
|
4 |
Мұғаліммін |
|||||
|
5 |
Қалада |
|||||
|
6 |
Доссыңдар |
|||||
|
7 |
Құстар |
