Казахстан,Восточно-Казахстанская область,Курчумский район,село Курчум
Курчумская средняя школа №4 им. Н. Островского
Учитель химии
Нуриманова Назым Алибековна
Сабақтың мақсаты: 1. Оқушылардың «Алғашқы химиялық түсініктер» тарауы бойынша білімдерін жүйелеу: а) жай және күрделі заттарды, металдар мен бейметалдарды ажырату, ә) эементтерді тану, б) формула бойынша валенттіліктерді анықтау, валенттілік бойынша формула құру. 2. Химия ғылымына деген қызығушылықтарын арттыру және ойлау қабілеттерін дамыту. Эксперименттер жасату арқылы теория мен практиканы үйлестіру. 3. Топпен жұмыс істеу арқылы ұйымшылдыққа, еңбекқорлыққа, тәртіпке тірбиелеу.
Сабақтың түрі: білімді бекіту
Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, сұрақ-жауап, есеп шығару, ойын
Сабақтың көрнекілігі: Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі, слайдтар, элеметтің таңбалары.
Сабақтың барысы:
І. Кіріспе бөлім.
1.Ұйымдастыру кезеңі.
(сәлемдесу, оқушылардың сабаққа даярлықтарын тексеру)
- Қайырлы күн, балалар, отырыңдар.
Бүгінігі сабағымызды осы уақытқа дейінгі химиядан алған білімімізді жүйелеп, бекетеміз. Ондағы біздің мақсатымыз:
Сабағымыздың ұранын біз Анатоль Франстың: «Білімді қорыту үшін, оны зейінмен сіңіру керек» деген сөзін алайық та, бар зейінімізді сабаққа бөлейік.
Сабағымызды бастамас бұрын алдарыңда жатқан көңіл күйлеріңді анықтайтын карточка арқылы біз сендердің бүгінгі сабақ алдында және сабақтың соңындағы көңіл күйлеріңді біле аламыз.
ІІ. Негізгі бөлім.
Биылғы жылы сендер өте күрделі, сонымен бірге өте қызықты пән химия пәнін оқуды бастадыңдар. Химия патшалығы өте үлкен, ол көп құпиялар мен жұмбақтарға бай.
М.В. Ломоносов «Химия адам ісіне құшағын кең жаяды. Қайда қарасақ та, қайда көз жіберсек те көретініміз — химия ғажайыптары» - деген екен.
Сонымен 1-ші сұрағымыз: Химия ғылымы нені зерттейді? Мақсаты не?
2. Химиялық элемент дегеніміз не? Бұл ұғымды алғаш кім енгізген?
3. Химиялық формула дегеніміз не?
4. Коэффицент пен индекс нені көрсетеді?
5. Қазір химиялық диктант жазайық: заттың формуласын құрап, оқимыз. Әр топтан тақтаға 1 оқушы келсін.
А) фосфор қышқылы сутектің 3 атомынан, фосфордың 1 атомынан, оттектің 4 атомынан тұрады.
Ә) пропан газы көміртегінің 3 атомынан, сутегінің 8 атомынан құралады.
Б) глюкоза көміртегінің 6 атомынан, сутектің 12 атомынан және оттектің 6 атомынан тұрады.
В) ас тұзы натрийдің 1 атомынан, хлордың 1 атомынан тұрады.
Енді балалар тақтаға қарайық та, бір топ алдымен жауап берсін, жауап бере алмаса қарсылас топтар жауап беруіне болады.
1. Мына пікірлердің қайсысында жай зат, қайсысында химиялық элемент ретінде сөз болып тұр:
А) алюминийден электр тогын өткізетін сым жасалады;
Ә) алюминий саздың құрамына кіреді;
Б) алюминий авиацияда қолданады;
В) алюминий жер қыртысында болады?
2. Мына мағлұматтардың қайсысында химиялық элемент темір туралы айтылған:
А) қанның құрамында темір болады;
Ә) темір магнитке тартылады;
Б) темір ылғал ауада таттанады;
В) пирит құрамында темір бар кен?
3. Химиялық элемент туралы айтылған сөйлемдерді көрсетіңдер?
А) малахиттің құрамына мыс кіреді
Ә) мыстан жасалынған тақташа
Б) тауық жұмыртқасының белогында азот бар
В) темірдің магниттік қасиеті бар.
4. Химиялық элемент туралы айтылған сөйлемдерді көрсетіңдер?
А) құбырмен келіп тұрған ауыз суда оттек еріген күйде болады
Ә) көмірқышқыл газының құрамына оттек кіреді
Б) ауаның құрамында оттектің мөлшері 21℅.
В) жасыл өсімдік көмірқышқыл газын сіңіріп, оттек бөліп шығарады.
Ал енді таблицамен жұмыс жасайық.
|
A |
B |
C |
D |
E |
|
|
1 |
Al |
CaO |
NaOH |
H2SO4 |
BaCl2 |
|
2 |
H3PO4 |
S |
SO3 |
K2CO3 |
NaNO3 |
|
3 |
AqNO3 |
Na2S |
HCl |
Al2O3 |
Cl2 |
|
4 |
KCl |
Na |
H2O |
H2 |
HNO3 |
|
5 |
Ba |
N2O5 |
O2 |
SiO2 |
P2O5 |
«Кім жылдам?» ойынын ойнап жіберейік.
Химиялық қосылыстардың салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер:
1- топ: С1, Д2
2-топ: С3, Е2
3-топ: А4, Д1
4-топ: В1, А3
Химиялық заттардың әрекеттесу реакция теңдеулерін жазып, түзілген заттардың химиялық формуласын құрып, реакция теңдеулерін теңестіріңдер және реакция типін анықтаңдар:
1-топ: В1+ С3
А1 + Е3
2-топ: В4 + Д1
В2+ С5
3-топ: А3 + С3
С5+Д4
4-топ: В1 + Е4
В4 + Е3
Қай топ бірінші орындап болады, сол топ тақтаға шығып, тез жаза береді.
Химиялық құбылыстар мен физикалық құбылыстарды ажырата аламыз ба екен, қазір соны тексерейік.
Слайдтардағы сұрақтарға назар аударайық. әр топқа сұрақтар беріледі.
1-топ:
Мына өзгерістердің:
А) автокөлік қозғалтқышында бензиннің жануы;
Ә) аязды күні терезеге қыраудың тұруы;
Б) балшықтың кебуі — қайсысы химиялық құбылысқа жатады?
2-топ:
А) ағашты аралағанда үгіндінің түзілуі;
Ә) от тұтатқанда шырпының жануы;
Б) жайған кірдің кебуі — қандай құбылысқа жатады?
3-топ:
А) жапырақтың шіруі
Ә) күмістен жасалған бұйымда қара дақтың пайда болуы.
Б) қардың еруі — қандай құбылысқа жатады?
4-топ:
А) ас содасына сірке суын тамызғанда газ түзілуі;
Ә) темір шегенің таттануы
Б) бор кесегіне қышқыл тамызғанда газ түзілуі — қандай құбылысқа жатады?
Сонымен физикалық құбылыс дегеніміз не? Химиялық құбылыс дегеніміз не?
Химиялық реакцияның жүргенін қайдан білеміз, белгілері қандай?
Тағы келді сыналар шақ айналып,
Тереңіне білім теңіз байланып,
Кім шешеді, сол сайыста ұтып тұр,
Есеп шешер кезегі келіп тұр.
Енді есеп шығарайық.
Әр топқа есептер беріледі, орнында екі топ отырып шешеді де, екі топтан екі оқушы тақтаға шығады.
1-топ: 5.6л қалыпты жағдайда D4 кодты затының қанша молекуласы бар?
2-топ:D3 кодты затындағы элементтердің массалық үлесін анықтаңдар
3-топ: 10г С2 кодты затының зат мөлшерін есептеңдер
4-топ: 20г С5 кодты затының қанша молекуласы бар?
Келесі сайысымызды практикалық жұмыстармен үйлестірейік.
Әр топқа тапсырмалар беріледі. Қоспаларды бөліп алу.
1-топ: құм мен тұз
2-топ: ағаш үгіндісі мен темір үгіндісі
3-топ: құм мен ағаш көмірі
4-топ: су мен құм
Нәтижесін тексеріп, сұрақтар қойылады.
Қорытынды: бүгінгі сабағымыз бойынша сендердің білімдеріңді өздерің бағалайсыңдар, Сендердің өздеріңе қойған бағаларыңды мен қорытындылап, келісетінімді, келіспейтінімді айтып, білімімізді бекітейік. Және көңіл-күй карточкасына сабақ соңындағы өз көңіл-күйлеріңді белгілеуді ұмытпаңдар.
«Иә, химия — оңай ғылым емес екен» деп ойлап отырған боларсыңдар. Бірақ сендердің түпкілікті еңбектеріңнің арқасында химияны жеңіп, барлық құпия, сырын аша аласыңдар.
Ал енді менің батамды қабыл алыңдар:
- Ал, балалар,
Қолдарыңды жая ғой
Ақ батамды ала ғой.
Жаратқан Алла сендерге
Оттектің қуатын берсін!
Фосфордың жарығын берсін,
Азоттың өміршеңдігін берсін,
Полонийдің ыстық жүрегін берсін,
Висмуттай ақ, сурьмадай пәк болыңдар!
Барлық элементтердің энергиясын беріп,
Ақылды ұл-қыз болып өсулеріңді Құдай қолдасын!
Әумин!
