Күні: 03.12.14 Класс: 10 «А», 10 «Ә» Пәні: Қазақстан тарихы № 25

Сабақтың тақырыбы: § 23.Қазақстан аумағындағы Батыс Түрік қағанаты

Мақсаты: Батыс Түрік қағанатының жер аумағы, этникалық құрамы, саяси­әлеуметтік жағдайы және қағанаттың әлсіреуі туралы түсіндіру

Міндеті: Ақпаратты терең меңгеруге, сараптауға, жинақтауға,бағалауға, ақпаратпен түсініп өз көзқарасы тұрғысынан рефлексия жасауға өз кластастарымен жұмысты талқылауға, өз білімін, түсінігін кеңейтуге дағдыландыру

Оқыту нәтижесі:Батыс Түрік қағанатының тарихын біледі, оқылған ақпарат туралы өз түсінігін қадағалайды, бұрыннан таныс мәліметті жаңа мәліметпен ұштастырады.

Түйінді идеясы: Батыс Түрік қағанаты – Қазақстандағы ерте орта ғасырлық мемлекеттердің бірі

Уақыты

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Ресурстар

Кіріспе

3 минут

«Әріптер сөйлейді» тренингі, 4 топқа бөлу.

Әр топ А, Қ,М, Т әріптеріне басталатын тілектерін айтады, 4 топқа бөлінеді.

«Әріптер сөйлейді» тренингі

Тұсаукесер

7 минут

«Тест жұмысы» әдісі (жұптық жұмыс)

Балама жаз:

Т-

Ү -

Р-

І-

К-

Кестемен жұмыс

Үш шапалақ

Оқушылар дәптерлеріне құраған тест жұмысын ауыстырып, жауап береді.

Үш шапалақ арқылы ынталандыру жасайды

Дәптер, қалам

Негізгі бөлім

20 минут

«Біреуі үйде, үшеуі қонақта» әдісі арқылы жаңа тақырыпты меңгерту

І топ — Батыс Түрік қағанатының құрылуы, жер аумағы, этникалық құрамы

ІІ топ — Қағанаттың саяси жағдайы, әлеуметтік жағдайы

ІІІ топ — Қағанаттың әлсіреуі, шаруашылығы

ІV топ­ Шығыс Түрік қағанаты (көрініс)

Бағалау. Топтар бірін-бірі бас бармақпен бағалайды

Әр топ берілген тақырыптарды меңгеріп, топ мүшелерімен талқылап, соңында постер арқылы қорғайды.

Орындалған әр тапсырма сайын топтар бірін-бірі бас бармақпен бағалайды.

оқулық, стикерлер,

маркер,

ғаламтор желісі

Қорытынды

15 минут

Бекіту

«Онлайн режіміндегі тест жұмысы»

Алма ағашына өз өздерін арқылы бағалау

«Әріптер сөйлейді» тренингі арқылы сабақтан алған әсерлерін айтып, қоштасады.

Оқулықтағы қосымша мәліметті жеке, жұпта, топта талқылайды.

Сабақта алған білімдері мен әсерлерімен бөліседі

Оқулық, стикерлер

Қосымша тапсырма

• 23тақырыпты оқу, кесте толтыру,

«ОН ОҚ БУДУН»

«КҮЛТЕГІН»

«БЕК ҰЛДАРЫҢ ҚҰЛ БОЛДЫ, ПӘК ҚЫЗДАРЫҢ КҮҢ БОЛДЫ»

СЮАНЬ ЦЗЯНЬ

«ҚАҒАН ЖАСЫЛ ЖІБЕКТЕН ЖЕЛБЕГЕЙ ШАПАН КИГЕН, ОНЫҢ ЖАНЫНДА ЖҮРГЕН НӨКЕРЛЕРІ ДЕ ҚАМҚАДАН ЖЕЛБЕГЕЙ ШАПАНДАР ЖАМЫЛҒАН, ҚАНДАЙ ТАМАША КӨРІНІС»

ЕШБАР ЕЛТЕРІС

«ТАТСЫЗ ТҮРІК БОЛМАЙДЫ»

Мемлекет атауы,

Хронологиялық шеңбері

Территориясы

Астанасы

Деректер

Басшылары

Қоғамдық құрылымы, билеушісі, тайпалық құрамы

Негізгі оқиғалары

Мәдениеті, шаруашылығы

Ыдырау себептері

Батыс Түрік қағанаты

(.................................................. ж.ж.)

Іле, Шу өзенінен бастап, солтүстік-батысында Еділ мен Кубань өзендерінің төменгі ағысына дейін, ал солтүстік-шығысында Есіл мен Ертіс өзендерінің жоғарғы ағысын алып жатыр. Оңтүстік-батысында Тарым, Әмудария өзендерін алып жатыр.

...........................

(Шу өзені бойында)

Мыңбұлақ

..............................................................

Қытай монахы

Сюань Цзянь:

«Қаған жасыл жібектен жілбегей шапан киген, оның жанында жүрген нөкерлері де қамқадае желбегей шапандар жамылған, қандай тамаша көрініс»

......................................................................................:

«Бек ұлдарың құл болды, пәк қыздарың күң болды»

«Татсыз түрік болмайды»

Тоныкөк:

Түркі халқының жауынгерлік даңқын асқақтатты.

Тардуш (Дато) –негізін салушы

......................(610-618)

Шығыстағы шекараны Алтайға дейін, батыстағы шекараны Тарым өзені және Памир тауларына дейін кеңейтті.

Тон (618-630)

Батыс шекараны ұлғайтты.(селиф)

Ешбар Елтеріс (634-659)

«........................................» жүйесін енгізді.

Қаған

(жоғарғы билеуші)

Ябғу

(қағанның орынбасары, қағанаттың оң қанатын басқарды)

Ұлық

(әкімшілік басқарудың басшысы)

Шад

(әкімшілік-әскери бөліктерді басқарды)

Елтебер

(ірі тайпалық одақтың көсемі)

...............................................................

(сот билігін атқарушылар)

Тархандар

(жоғ.әкімшілік басқару және сот)

Тұдын

(бағынышты тайпаларды бақылаушы, салық жинаушы)

Бектер

(жергілікті жерлердегі қағанның тірегі)

Қара бұдұндар

(қарапайым халық, малшылар, егіншілер)

Таттар

...............................)

«............................»:

5 нушеби

5 дулу

627 жылы — Византияға көмек беру үшін өзінің қалың қолын аттандырады.(.....................................).

.....................жылы — билік үшін талас-тартыстар.

640-657 ж.ж — дулулар мен нушебилер арасындағы тартыс қағандықты мүлде әлсіретеді.

659 жылы — Қытай мемлекеті Жетісуға басып кіреді.

704 жылы – түргеш тайпасының қағаны Үшлік Қаған қытайлармен болған соғыста жеңіске жетеді.

682-744 ж.ж — Шығыс түрік қағанаты өмір сүреді.

741 жылы — Білге қағаннан кейін қағанат әлсірейді.

Түріктерде салықты «қанмен өтейтін түрі болды», азық түлікпен, аң терісімен де төлеген.

Мал шаруашылығы, өңдеу кәсібі, қолөнер, отырықшылық, сауда көп дамыды

.