link10742 link10743 link10744 link10745 link10746 link10747 link10748 link10749 link10750 link10751 link10752 link10753 link10754 link10755 link10756 link10757 link10758 link10759 link10760 link10761 link10762 link10763 link10764 link10765 link10766 link10767 link10768 link10769 link10770 link10771 link10772 link10773 link10774 link10775 link10776 link10777 link10778 link10779 link10780 link10781 link10782 link10783 link10784 link10785 link10786 link10787 link10788 link10789 link10790 link10791 link10792 link10793 link10794 link10795 link10796 link10797 link10798 link10799 link10800 link10801 link10802 link10803 link10804 link10805 link10806 link10807 link10808 link10809 link10810 link10811 link10812 link10813 link10814 link10815 link10816 link10817 link10818 link10819 link10820 link10821 link10822 link10823 link10824 link10825 link10826 link10827 link10828 link10829 link10830 link10831 link10832 link10833 link10834 link10835 link10836 link10837 link10838 link10839 link10840 link10841 link10842 link10843 link10844 link10845 link10846 link10847 link10848 link10849 link10850 link10851 link10852 link10853 link10854 link10855 link10856 link10857 link10858 link10859 link10860 link10861 link10862 link10863 link10864 link10865 link10866 link10867 link10868 link10869 link10870 link10871 link10872
Бейсенбинова Сауле Толендиновна
Должность:Учитель казахского языка и литературы
Группа:Посетители
Страна:Казахстан
Регион:Алматинская область, город Талдыкорган
Қазақ тілі сабағында мәтінмен жұмыс

Талдықорған қаласы № 4 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі С.Т. Бейсенбинова

Мәтінмен жұмыс жүргізу

Әкенің еркелігі

Ертеде бір бала әкесіне: «Сені кейін ер жеткен соң, аяғыңды жерге тигізбей, арқалап жүремін», - дейді екен. Бұл оның әке парызы туралы түсінігі болса керек.

Уақыт деген ұшқан құс, құйғытып шапқан тұлпар емес пе? Жыл артынан жыл өтеді. Бала жігіт болады. Әкесі қартаяды да, бір күні қатты науқасқа шалдығады. Ұлы «пәлен жерде ғұлама емші бар» дегенді естиді. Әкесіне: «Баяғыда көп айта беруші едім ғой, сол сөзім — сөз, емшіге арқалап апарамын», - дейді. Әке өз қадірін түсінген перзентіне тәнті болады. Әуе айналып жерге түскендей шілденің ыстық күнінде екеуі жолға шығады. Жігіттің арқасында — әкесі. Бірнеше күн өтеді. Айнала сағым, мұнар. Топырақ та, ауа да от. Аңызақ. Шөл. Жігіт шаршайды.

Ұлының арқасында отырған әкесі бір күні көз ұшында қарайған әлденені көреді. Баласынан: - Балам, анау не, көзім жетпей тұр? — дейді. Қанша шаршаса да, жас емес пе, жігіт алға көзін тігеді. Ол қарайған түйе екен.

- Түйе ғой, әке, түйе! — дейді ол ашу-ызасыз. Ішінен: «Әкем бала болып кетті ме сонша. Адам өзі діңкелеп келе жатқанда… Мазаны алмай тыныш отырмай ма?» - деп күбірлейді.

Бұлар емшінің аулына қарай жылжи береді. Аздан соң әкесі жаңағы сұрағын қайталайды.

- Анау не, балам?

- Жаңағы түйе ғой, әке. Түйе, түйе!

Даусы шаршау шығады. Бұған не болған дегендей әкесіне алара қарайды. Әуелде қу-сүйек жеп-жеңіл боп көрінген әкесі енді зіл қара тас секілді. Жігіттің қол-аяғының буын-буыны кетіп шаршайды. Осылай титықтап келе жатқан кезде артық сөздің өзі - артық қамшы. Арқасы терден удай ашиды. Ашуланып аударып тастай салатын зат емес. Әке. Ал әкесі баласының бұл күйін білмей келе жатқан сияқты. Ат үстінде отырғандай жайбарақат көңілді. Не болса соны әңгіме етіп қояды.

Сүт пісірім уақыт өткен соң, жаңағы сұрағын үшінші рет қояды.

- Анау не, балам?

Жігіт қарайды да:

- Түйе ғой, түйе! — деп ақырып жібереді. — Осымен үшінші рет сұрадың. Неге қажет сонша. Мен мынау өлейін деп…

- Балам, тоқта, түсейін арқаңнан, болды енді, - дейді өкпелеп.

- Неге? Отыра бер.

- Жоқ. Болмайды. Әкеңнің бір еркелігін көтермедің. Баяғыда сен арқамда отырып: «Аспандағы жалғыз айды: «О, не?» деп сұрасаң, ерінбей-жалықпай жүз рет жауап беруші ем. Жылқының түнгі күзетінен титықтап келгенде де бетіңе жел боп тимейтінмін. Жасқаншақ болмасыншы дейтінмін. О, дүние-ай! Енді бұл аурудан айығам деген үмітім жоқ, тек сенің көңілің үшін шықтым. Бір еркелігімді көтермедің. Қой, осы жерден елге қайтам! — деді әкесі.

Бәрі де көңілге байланысты ғой, мүмкін, еркелігін көтерсе, әкесі сырқатынан жазылып та кетер ме еді, кім білсін…

(С. Оспанов)

Мәтін бойынша логикалық тапсырмалар:

1. Жігіттің, әкесінің әрекетіне баға беріңдер. Топтардың тапсырмасы түс таңдау арқылы жүзеге асады(қызыл — жігіт, көк — әке)

1 — топ

Жігіт

2 - топ

Әке

дұрыс әрекеті

бұрыс әрекеті

дұрыс әрекеті

бұрыс әрекеті

2. Уәде де тұру, ата-ана алдындағы парыз деген не?

3. Әке сөзінің мәтіндегі барлық тұлғасын теріп жаз, тұлғасына талда, қосымшалар сөзге қандай мән үстеп тұрғанын айт.

4. Мәтіннен диалект сөздерді теріп жаз, оларға өз тарапыңнан синоним айт. Түсінбегенің болса мұғалімнің көмегіне сүйен.

5. «Аяғын жерге тигізбеу», «бетіне жел боп тимеу», « титықтап келу», «көзі жетпеу», «көз ұшында қарайған», «көзін тігу» сөздеріне балама жаз.

6. Мәтіннен бір сөзден тұратын сөйлемдерді теріп жазып, оларға тән ерешеліктерді ата, анықтама бер.

7. Мәтінге сен қандай ат қояр едің? Неге?

8. Ата-ана алдындағы парызды өзің қалай түсінесің? Өз ойыңды дәлелдермен жеткізіп, ойтолғау жаз.

9. Өздерің оқыған қай мәтіндер естеріңе түсті?

10. Мәтіннен алынған сөздерді не біріктіреді.

Әке, әуе, аңызақ, ата-ана, ұлы, ашуланып.

11. Мәтін бойынша «Шынжыр» ойыны

Соңғы әріп тізбегі бойынша мәтіндегі сөздерді тізбекте.

Үлгі: әке, екеуі, ішінен, не, елге, …

12. «3 бітеу буын» ойыны. Мәтіннен 3 буыныда бітеу сөздерді теріп жазыңдар

Үлгі: жасқаншақ, түскендей, …

13. Мәтіннен құрамындағы қатар тұрған екі әрпін алып етістік құрауға болатын сөздерді теірп жаз.

Көңіл — іл, алға — ал, …

14. Мәтіндегі сөздерді мүмкіндігінше синонимдермен алмастырып, қайта жазып шық.

15. Мәтіннен барлық сөйлем мүшесі кездесетін сөйлемдерді теріп жаз.

Наши услуги



Мир учителя © 2014–. Политика конфиденциальности