Әдібай Табылдиев

Ертегі –пьеса

«Қасиетті сөз»

Қатысушылар

Арыстан- Нұрдәлет

Қасқыр-Мадияр

Мысық-Айниса

Қозы- Айгерим

Торпақ-

Бота

Бастаушы

Бастаушы: Аң патшасы арыстан бір күні қара ниет қасқырды шақырып алып,хайуанаттар қауымын аралауға шығыпты.

Арыстан.

Қасеке,сен барлық аңдардың тілін білесің,аңдарды басқарып,тентектерді жөнге салу үшін маған олардың тілін білу керек,сен менің қасымда бол.

Қасқыр

Құп болады,тақсыр!тілмәштіқ қызметіме не төлейсіз?

Арыстан

Қасқырдың қалағаны аузыңда!Ха-ха-ха!

Қасқыр:

Онда түстікке түйе,кешкіге бие,ертеңгіме ешкі бер!Арр!Ырр!

Арыстан:

Аш көз екенінді білемін.Сонша неге қанағаттан шығып кеттің,а?(қасқырдың көкжелкесіненбүріп алғанда,ол сасып қалып,жалынады)

Қасқыр:

Мақұл ,мақұл тақсыр!

Бастаушы:

Арыстан мен қасқыр сәулетті ,сәнді қаланың тұсындағы көк төбенің басына шығып,таңырқап отырғанда ,олардың қасына мысық келіпті.

Мысық:

Мияу!Амансыңдар ма,

Тырнақты мен тістілер,

Тым асқынған күштілер!

Арыстан.

Әу,мысығым! Біз адам баласымен қашанға қас бола берміз деп оларға достық ниет білдіруге барамыз жүр бізбен

Мысық

Мияу! Өзіңсің ғой дәу!Баста бізді!

Қасқыр:

Ау патшам адамда ақыл болғанмен,меййірім жоқ.бізді ұстап алып терімізді сыпырып алады,не торға қамап бостандығымыздан айырады.

Мысық:

Адамды сонша неге жамандайсың.Адамдай ақ,мейірман жоқ.Сендер өздеріңқанішер,қасқұнемболғасын ,адамға сенбейсіңдер!Мияуууу!

Арыстан

Әй ,мынау недейді?

Қасқыр.

Бұл ,патшам сені қанішер деп қаралап ,жүрегіңізді жаралап отыр.

Арыстан.Не дейді?

(Мысықты бүріп алады.)

Мысық:Мияууууууу!

Арыстан ( қасқырға қарап) Мынау не дейді?

Қасқыр:

Мияу дегені ма? –мама дегені....Сіз мама емессіз,тақсыр!Мұны бір ақ шайнап жұта салыңыз!

Арыстан:

Мама дегені ме? Ма-ма! (Еңіреп жібереді) мамам ,менің де мамам болған.Жылама мышым.Мен сені осы сөзін үшін ақ дос етемін.

Бастаушы.

Арыстан ,қасқыр,мысық –үшеуі кең жазира малды ауылдың маңына келіпті.

Қасқыр.

-Көзім қарайып,ішегім шұрқырып барады!Арр! Жейтін не бар?

Қозы.Мәәәә!Мәәә!

Арыстан.Еә ,мынау не деп тұр?

Қасқыр.

Мама дегені ғой! Басын жұтайын мұның!

Арыстан

Мама ! айналайын-ай ! Қайтесін бейшара! Мамаданартық жанашыр бар ма? Тоқта,қасқыр!

Қасқыр қозыны босатады.

Бастаушы.

Арады біраз күндер өтіп жатады.мысық арыстаға адам жөніндегі аңыздарды айтады,қозы-төлдер әнін шырқайды,сөйтіп арыстан,қасқыр ,мысық қозы төртеуі тоғай арасында достасып өмір сүре береді.бір күні қасқыр оңаша кетіп,ойындағысын істемек болып.

Қасқыр:

Патшам ,мынау мышым мен марқаның тілмәші боламын деп өмірім еш болып барады.Мені енді бірер күнге демалысқа жіберіп алыңыз.

Арыстан (қасқырды жібереді.)демалысқа шығатын уақытын бола қойған жоқ сияқты еді.Мейлі ,бар.

Қозы.

Ататай,бұдан сақ болу керек.Оңдырмайды.

Мысық:

Аңдыйық , бір нәрсені бүлдіріп жүрер.

Арыстан.А. жүріндер онда.

Бастаушы.Ал есер қасқыр болса еркіндік алған соң,жорта жөнеліп,тоғай арасында тоя жусап жатқан торпақтың тамағынан ала түседі.

Торпақ.Мөөөөөөө!

Қозы.Мәәәәә-Мәәәәәәәә! Тақсыр қасқырға қой деңіз!

Арыстан: Ей,қасқыр мөө –дегені не дегені?

Қасқыр: Мөө-дегені мама дегені ғой.мен амасына тиісіп тұрғаным жоқ.мұның өзі тәртіп сақтамай табыннан кетіп қалған. « тентектің етін же» деген мақалым бар.

Арыстан.Мама деді ме? Қайтсін.мамасы сияқты біздің де шапағатымыз болмайды ма?Босат кәне?

Қозы мен мысық:

Мама.мама,мамашым,

Кім сүйеді анасын.

Қандай тексіз айуан

Қадірлемес анасын

Қасқыр амалсыздан торпақты босатады.

Арыстан.

Жаны қатерге түскенде « мама» демейтін ,сай-сүйегімді сырқыратпайтын бір мақұлықты ұсташы»

Қанды көз қасқыр ботаны ұстап алыпты.

Бота: Бөө.Бөө!

Арыстан.мынауың не деп тұр?

Қасқыр.Бөпемін деп тұр,патшам

Арыстан.

Ойбай,онда тіпті,тісіңді тигізбе.Бәріміз бөпе болғанбыз.Бөпемді сағындым.сахарада сайрандап ,өз бала –шағамның арасында алшаңдап жүрейін! Аман болыңдар!тату-тәтті өмір сүріңдер!

Мысық,қозы,торпақ,бота ,қасқыр қоштасады.

Сау болыңыз тақсыр!

Бастаушы.

Қасқыр алысқа бармай-ақ,қасқыр ботаның таңынан тартып,марқаны бас салып,жейін деп жатады.

Арыстан

Тоқтат қасқыр,нағыз мейірімсіз кесапат екенсің.Сен анаңның жүрегін жеп.балаңның басын жұтатын анық айдаһар көрінесін.

Қасқыр.АРР деейді.

Арыстан.Арың не?

Қасқыр:

Менің де анам бар дегеім ғой.Босатыңыз,ағатай!

Арыстан:

Анаң олса ардан безбе, анаңның абыройын ойла,аналар ешуақытта жамандық ойлап көрген емес.Енді айуандық жасасан.келіп өңешінді суырып аламын.!

Бастаушы:

Арыстан жануарларды иелеріне беріп.көрікті жеріне кетіпті.

Ең қасиетті сөз-Ана!

Бұл сөзді әрбір айуан түрлі әуенмен,әрбір адам түрлі тілде айтқанмен бәрінің мәні бір.Айуан да ,адам да жаны қиналғанда «Мама « дейді. Аң патшасы арыстан да анасы бар айуандарға тиісе алмапты. «Өрелі сөз өлімнен де құтқарады» деген мақал осыдан қалған екен.