Қазақ тілі мен әдебиет сабағында ақпараттық –коммуникациялық технологияның тиімділігі
«Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет».
Н.Ә.Назарбаев.
Бүгінгі таңда білім беру жүйесін дамытпалы оқу технологиясына ыңғайлау қажеттігі туды, оған себеп көп. Сол себепті оқытуда мұғалім де, оқушы да субъект ретінде алынуы қажет.
Қазақ тілін оқытудағы жалпы мақсат — оқушыларға ана тіліміздің ғасырлар бойы сұрыпталып келген көркемдігі мен әсем өрнегін, лексикалық байлығын таныту, қазақ тілінің қуатын, құдіретін, шешендігін жас ұрпақ бойына дарыту, ана тілімізді қукатты әдеби тіл қатарынан түсірмей, мемлекеттік тіл мәртебесіне көтеру. Сондықтан да қазақ тілі мен әдебиетін компьтерлендіру оқушылардың оқуға деген қызығушылығына ықпал болады.
«Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте-мөте қажет»,- деп ел Президенті атап көрсеткей, электронды оқыту әдіс-тәсілдерін мектепке енгізу- жаңа білім берудің бірден-бір шарты.
Ұрпақ мүддесі үшін оқу үрдісін жетілдіру күн тәртібінен түспейді, ал қазірге уақытта ең өзекті мәселе ретінде қайта жалғасын тауып, дамуы тиіс. Қазіргі ақпараттық технологиялар заманында өркениет көшінен қалмау үшін қандай болмасын мүмкіндіктерді қарастыру — күттірмейтін нәрсе. Осындай мәселелердің бірі — қазақ тілі мен әдебиетін оқыту компьютерлендіру. Бүгінгі таңда электрондық оқулықтар білімді ақпараттандырудың негізгі факторы болып табылады. Барлық сыныптарда қазақ тілі мен әдебиеті пәндерін компьютерлендіріп, компьютерлік бағдарламаларын тайдаланып, соның нәтижесінде оқушының пәнге қызығушылығын арттыруға күш салу керек. Қазіргі уақытта білім берудің озық технологияларын меңгермейінше, сауатты да жан-жақты болу мүмкін емес.
Егер біз бұл технологияларды бұрынғы білім беру жүйесіне бұлжытпай кірістірсек, компьюер сабақта тек қана техникалық құрал ретінде қолданылып қала бермек. Компьютерді — білім беретін бағдарламалық педагогикалық құрал ретінде қарастыру қажет. Яғни, компьютерді тек қана техникалық жағынан қамтамасыз ететін құрал ретінде ғана қолданып қоймай, оқушымен сұхбаттасатын таза білім «сақтаушысы» ретінде қарастырған жөн.
Сонда мультимедия жүйесі:
· Қазіргі қоғамды ақпараттандыру жағдайындағы жеке тұлғаны дамытуға арналған міндеттерге сәйкес білім мазмұнын, оқыту әдістері мен ұйымдастыру түрлерін іріктеу әдіснамасын жетілдіруге;
· Тілді белсенді оқытудың әртүрлі үдемелі әдіс-тәсілдерін жүзеге асыруды қамтамасыз етуге;
· Оқушылардың интеллектуалдық потенциалын дамытуға, өз бетімен білім алу біліктіліктерін қалыптастыруға, ақпараттық оқу, зерттеу әрекетін ұйымдастыруға;
· Оқушының оқуға деген қызығушылығын қазіргі кездің кешенді ұсынатын және көру, есту негізінде қабылданатын ақпаратты құбылтып өзгертетін құралдарды қолдану арқылы арттыруға мүмкіндік береді.
Сабақта келесі бағдарламаларды қолдануға болады:
1. Тренажер — бағдарламалар;
2. Бақылаушы — бағдарламалар;
3. Тәлімгерлік бағдарламалар;
4. Көрнекіліктер бағдарламалары;
5. Ақпараттық — анықтамалық бағдарламалар
Тренажер — бағдарламалар оқушының білімін, білік-дағдысын бекітуге, пысықтауға арналған.
Бақылаушы — бағдарламалар бақылауға қажетті тұрақтылықты, көпнұсқалылықты, бағаның мұғалімнің субъективтік көзқарасынан және тағы да басқа факторлардан тәуелсіздігін қамтамасыз етіп, білім беру үрдісінің сапасын жоғарылатып, оқушылардың еңбек өнімділігін, нәтижелілігін жоғарылатады.
Тәлімгерлік бағдарламалар — оқушының жауабын өңдейтін бағдарламалар.
Көрнекілік — бағдарламалары арқылы компьютерді көрнекілік құралы ретінде қолдана отырып оқушыларды жаңа тақырыптқа керекті материалдармен таныстыруға болады.
Ақпараттық — анықтамалық бағдарламалар керекті ақпаратты алуға арналған. Оқушы коипьютер арқылы кез келген ақпарат қорынан ақпарат жинай алады.
Педагогикалық компьютерлік бағдарламалық құралдарды (ПКБҚ) құрастырып қолданамын деген мұғалім келесі талаптарды ескеру керек:
1. ПКБҚ базистік курстың бағдарламасын қамту керек;
2. ПКБҚ жүйелі түрде де, эпизодтық түрде де қолданылу керек;
3. ПКБҚ оқыту, бақылау, ізденіс функцияларын орындау керек;
4. ПКБҚ мазмұнының көлемі ресми оқулықтардың көлемінен асып түсу керек;
5. ПКБҚ дидактикалық мазмұнын компьютерсіз оқытуда да қолдану үшін, бағдарлама басып шығаратын өніммен қамтамасыз етілуі керек.
Қазақ тілі мен әдебиеті пәндерін компьютермен оқытудың мақсаты — оқу жұмысының жоғары дәрежелі болуына жағдай жасайды, оқушының қазақ тілі мен әдебиеті пәндері бойынша біліктілігі мен белсенділігін арттырады, жеке тұлғаның әлеуметтенуіне әсер етеді, өзін-өзі реттеуді дамытады, оқушының мақсатты қызметін ынталандырады. Қазақ тілі сабағында компьютерді қолдану мәтіндер мен информацияларды білуге жол ашады.
Мультимедия бағдарламасы бойынша ақын-жазушылардың өмірі мен шығармашылығын оқытуда географиялық картаменнемесе көмекші материалмен жұмыс істеп, сарамандық жұмыс жүргізуге болады. Ақын-жазушылардың шығармаларын, сазгерлердің күйлерін тыңдау арқылы мәнерлеп оқиды, эстетикалық тәрбиені қалыптастырады. Мәтіндік редактор арқылы бақылау (тест, диктант)жұмыстарын жүргізуге болады. Бұлай жүргізген бақылау жұмыстары оқушының білімін объективті бақылап, материалдың дұрыс өтілгенін немесе өтілмегендігін талдауға мүмкіндік береді.
Электрондық оқулық — оқытушы мен оқушының бірлескен іс — әрекетін көрсету нәтижесінің құралы. Бұл оқулықты мынадай жағдайларда қолдануға болады:
· Сабақта иллюстарциялық материал ретінде,
· Сабақтан тыс уақытта өз бетімен шығармашылық тапсырмалар орындауға;
· Емтиханға дайындық кезінде.
Электрондық оқулықта өте көп көрнекілік материалдар қамтылған. Бұл көрнекіліктердің дидактикалық мәнін ашады. Мұндай көрнекіліктердің бәрін оқулықта беру мүмкін емес. Электронды оқулықты қолдану оқушының жоғары белсенді дүниетанымын және өзіндік жұмыс аясын кеңейтеді, жан-жақты ақпараттандыруға мүмкіндік береді. Электрондық оқулықтардың тиімділігі мынада:
1. Оқушы арнайы бағдарламамен жұмыс істейді;
2. Оқушының білімі компьютерлік жүйе арқылы бағаланады;
3. Иллюстарциялық әдіс көп қолданылады;
4. Ойлау жүйесінің дамуына түрткі болады;
5. Берілген тапсырмаға деген қызығушылығын арттырады.
Біздің мектебіміз 2012 жылы ЭОЖ қосылған, міне осы ЭОЖ қазақ тілінен барлық сыныптар бойынша электрондық оқулықтары бар, мен өз сабағымда осы электрондық оқулықтарды қолданамын, әсіресе 5- сыныптар тапсырманы қызыға оырндайды және бұл тақырып сылка түрінде үйге де тапсырма ретінде жіберіледі, егер оқушының үйінде компьюер болса және ол интернет желісіне қосылған болса, онда ол оқушы өз күнделіген осы тапсырманы ашып орындауға мүмкіндігі бар, сонымен бірге өз сабағымда оқушыларға әр тақырыпқа байланысты немесе тақырыпқа байланысты тест тапсырмаларын орындату үшін сабаққа қосымша сылкалар дайындап әкелемін, сабақтың өткен тақырыпты қайталау кезеңінде немесе жаңа тақырыпты түсінгенін білу мақсатында, тіпті оқушылардың өз білімдерін байқау мақсатында сылкалар дайындап әкелемін және ол сабақта компьютер кабинетінде өткізіп, жұмыс жүргіземін. Мысалы:
} http://znanija.com/task/2960662
} http://ru.wikipedia.org/wiki/%C0%ED%F2%EE%ED%E8%EC%FB
} http://itest.kz/exam_lecture?id=282
} http://www.testent.ru/load/kazakhskij_jazyk/zhaj_s_jlem_t_rleri/26-1-0-1481
Оқыту процесінде шәкірт пен ұстаз арасындағы қарым-қатынастың атқаратын рөлі ерекше. Осы талапты жақсы түсінген ұстаз өз оқушыларының жүрегіне жол тауып, пәнді үйренуге деген ынта жігерін, құштарлығын арттырады.Дүниежүзілік өркениетке жету үшін ұрпағымыз білімді, парасатты, бүкіл ғаламдық мәдени құндылықтарға ие болу үшін жан-жақты болып өсуі шарт.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Рысбаева Г.Қ., Ерназарова З.Ш., Есеналиева Ж.Ж. «қазақ тілі »пәні бойынша электрондық оқулық. — Алматы, 2004ж.
Рысбаева Г.Қ. Электронды оқулықтардың тиімділігі.-Алматы, 2004ж.
Васильев В.Н., Стафеев С.К. Компьютерные информационные технологии - основа образования ХХІ века.-Москва, 2001ж.
Қазақ тілі мен әдебиет сабағында ақпараттық –коммуникациялық технологияның тиімділігі
«Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет».
Н.Ә.Назарбаев.
Бүгінгі таңда білім беру жүйесін дамытпалы оқу технологиясына ыңғайлау қажеттігі туды, оған себеп көп. Сол себепті оқытуда мұғалім де, оқушы да субъект ретінде алынуы қажет.
Қазақ тілін оқытудағы жалпы мақсат — оқушыларға ана тіліміздің ғасырлар бойы сұрыпталып келген көркемдігі мен әсем өрнегін, лексикалық байлығын таныту, қазақ тілінің қуатын, құдіретін, шешендігін жас ұрпақ бойына дарыту, ана тілімізді қукатты әдеби тіл қатарынан түсірмей, мемлекеттік тіл мәртебесіне көтеру. Сондықтан да қазақ тілі мен әдебиетін компьтерлендіру оқушылардың оқуға деген қызығушылығына ықпал болады.
«Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте-мөте қажет»,- деп ел Президенті атап көрсеткей, электронды оқыту әдіс-тәсілдерін мектепке енгізу- жаңа білім берудің бірден-бір шарты.
Ұрпақ мүддесі үшін оқу үрдісін жетілдіру күн тәртібінен түспейді, ал қазірге уақытта ең өзекті мәселе ретінде қайта жалғасын тауып, дамуы тиіс. Қазіргі ақпараттық технологиялар заманында өркениет көшінен қалмау үшін қандай болмасын мүмкіндіктерді қарастыру — күттірмейтін нәрсе. Осындай мәселелердің бірі — қазақ тілі мен әдебиетін оқыту компьютерлендіру. Бүгінгі таңда электрондық оқулықтар білімді ақпараттандырудың негізгі факторы болып табылады. Барлық сыныптарда қазақ тілі мен әдебиеті пәндерін компьютерлендіріп, компьютерлік бағдарламаларын тайдаланып, соның нәтижесінде оқушының пәнге қызығушылығын арттыруға күш салу керек. Қазіргі уақытта білім берудің озық технологияларын меңгермейінше, сауатты да жан-жақты болу мүмкін емес.
Егер біз бұл технологияларды бұрынғы білім беру жүйесіне бұлжытпай кірістірсек, компьюер сабақта тек қана техникалық құрал ретінде қолданылып қала бермек. Компьютерді — білім беретін бағдарламалық педагогикалық құрал ретінде қарастыру қажет. Яғни, компьютерді тек қана техникалық жағынан қамтамасыз ететін құрал ретінде ғана қолданып қоймай, оқушымен сұхбаттасатын таза білім «сақтаушысы» ретінде қарастырған жөн.
Сонда мультимедия жүйесі:
· Қазіргі қоғамды ақпараттандыру жағдайындағы жеке тұлғаны дамытуға арналған міндеттерге сәйкес білім мазмұнын, оқыту әдістері мен ұйымдастыру түрлерін іріктеу әдіснамасын жетілдіруге;
· Тілді белсенді оқытудың әртүрлі үдемелі әдіс-тәсілдерін жүзеге асыруды қамтамасыз етуге;
· Оқушылардың интеллектуалдық потенциалын дамытуға, өз бетімен білім алу біліктіліктерін қалыптастыруға, ақпараттық оқу, зерттеу әрекетін ұйымдастыруға;
· Оқушының оқуға деген қызығушылығын қазіргі кездің кешенді ұсынатын және көру, есту негізінде қабылданатын ақпаратты құбылтып өзгертетін құралдарды қолдану арқылы арттыруға мүмкіндік береді.
Сабақта келесі бағдарламаларды қолдануға болады:
1. Тренажер — бағдарламалар;
2. Бақылаушы — бағдарламалар;
3. Тәлімгерлік бағдарламалар;
4. Көрнекіліктер бағдарламалары;
5. Ақпараттық — анықтамалық бағдарламалар
Тренажер — бағдарламалар оқушының білімін, білік-дағдысын бекітуге, пысықтауға арналған.
Бақылаушы — бағдарламалар бақылауға қажетті тұрақтылықты, көпнұсқалылықты, бағаның мұғалімнің субъективтік көзқарасынан және тағы да басқа факторлардан тәуелсіздігін қамтамасыз етіп, білім беру үрдісінің сапасын жоғарылатып, оқушылардың еңбек өнімділігін, нәтижелілігін жоғарылатады.
Тәлімгерлік бағдарламалар — оқушының жауабын өңдейтін бағдарламалар.
Көрнекілік — бағдарламалары арқылы компьютерді көрнекілік құралы ретінде қолдана отырып оқушыларды жаңа тақырыптқа керекті материалдармен таныстыруға болады.
Ақпараттық — анықтамалық бағдарламалар керекті ақпаратты алуға арналған. Оқушы коипьютер арқылы кез келген ақпарат қорынан ақпарат жинай алады.
Педагогикалық компьютерлік бағдарламалық құралдарды (ПКБҚ) құрастырып қолданамын деген мұғалім келесі талаптарды ескеру керек:
1. ПКБҚ базистік курстың бағдарламасын қамту керек;
2. ПКБҚ жүйелі түрде де, эпизодтық түрде де қолданылу керек;
3. ПКБҚ оқыту, бақылау, ізденіс функцияларын орындау керек;
4. ПКБҚ мазмұнының көлемі ресми оқулықтардың көлемінен асып түсу керек;
5. ПКБҚ дидактикалық мазмұнын компьютерсіз оқытуда да қолдану үшін, бағдарлама басып шығаратын өніммен қамтамасыз етілуі керек.
Қазақ тілі мен әдебиеті пәндерін компьютермен оқытудың мақсаты — оқу жұмысының жоғары дәрежелі болуына жағдай жасайды, оқушының қазақ тілі мен әдебиеті пәндері бойынша біліктілігі мен белсенділігін арттырады, жеке тұлғаның әлеуметтенуіне әсер етеді, өзін-өзі реттеуді дамытады, оқушының мақсатты қызметін ынталандырады. Қазақ тілі сабағында компьютерді қолдану мәтіндер мен информацияларды білуге жол ашады.
Мультимедия бағдарламасы бойынша ақын-жазушылардың өмірі мен шығармашылығын оқытуда географиялық картаменнемесе көмекші материалмен жұмыс істеп, сарамандық жұмыс жүргізуге болады. Ақын-жазушылардың шығармаларын, сазгерлердің күйлерін тыңдау арқылы мәнерлеп оқиды, эстетикалық тәрбиені қалыптастырады. Мәтіндік редактор арқылы бақылау (тест, диктант)жұмыстарын жүргізуге болады. Бұлай жүргізген бақылау жұмыстары оқушының білімін объективті бақылап, материалдың дұрыс өтілгенін немесе өтілмегендігін талдауға мүмкіндік береді.
Электрондық оқулық — оқытушы мен оқушының бірлескен іс — әрекетін көрсету нәтижесінің
