Казахстан, г. Алмата
КГУ ОШ №117
Учитель истории
Алимкулова Дильнара Рахимовна
Сабақ мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға Ұлы Отан соғысы туралы, Ленинград және Мәскеу үшін шайқастардағы қазақстандық батырлардың ерен ерліктері туралы мәліметтермен таныстыру.
Дамытушылық:Күнделікті өмірмен байланыстыра, ақпарат құралдарының мәліметтерін пайдалана отырып, оқушылардың ой-өрісін дамыту, іскерлігі мен ізденгіштік қабілеттерін арттыру, өз ойын еркін жеткізе білуге төселдіру.
Тәрбиелік: Оқушылардың туған жеріне, еліне деген сүйіспеншілігін арттыру, батырлардың ерлігін үлгі тұтуға үйрету, Отанын қорғай білуге, батырлыққа, ерлікке, Қазақстандық патриотизм сезіміне тәрбиелеу.
Сабақтың түрі:экскурсия сабағы
Сабақ типі: жаңа тақырыпты меңгерту
Сабақтың көрнекілігі:слайдтар, ерлік туралы жазылған плакаттар, сурет көрмесі, портреттер, карта, интерактивтік тақта
Сабақтың барысы
Ұйымдастыру кезеңі
а) оқушылармен амандасу,түгелдеу
ә) зейіндерін сабаққа аудару
Мұғалім: Құрметті ұстаздар мен офицерлер! Бауыржаншы мырзалар! Сабағымызды бастар алдында баршаңызды келе жатқан Ұлы Жеңіс күнімен құттықтаймын! Бұл жеңіс бізге оңайлықпен келген жоқ! Бүгінгі тәрбие сағатымыз Ұлы Жеңістің 67 жылдығына байланысты. Сабағымыздың мақсаты- Ұлы Отан соғысы туралы, Ленинград және Мәскеу, Сталинград үшін шайқастардағы қазақстандық батырлардың ерен ерліктері туралы мәліметтермен таныстыру.Сан мыңдаған ер азаматтардың өмірін қиған Ұлы Отан соғысының әлемдік тарихтағы орны зор. Небір сын сәттерде Отан үшін отқа кеудесін тосқан аға ұрпақтың қатарында қазақ халқының батыр қыздары мен ұлдары да болды.Біз бұл сабағымызды мұражайда өткізгелі отырмыз, оқушылар сабағымыздың барысында сіздерге Ұлы Отан соғысы туралы мұражайымызда жинақталған мәліметтермен таныстырып кетеді. Назарларыңызды оқушыларға аударайық!
Жүргізуші- Батырғали Абзал: Саламатсыздарма құрметті ұстаздар мен офицерлер! Б.Момышұлы атындағы әскери-даңқ мұражайымызға қош келдіңіздер!Сіздерді Ұлы Жеңіс күнімен құттықтаймыз! 1941 жылы 22 маусымда фашистік Германия Кеңес Одағына опасыздықпен шабуыл жасады. Бұл халық үшін ауыр кезең болды. 1941 жылдың жазына дейін Германия бүкіл Батыс Еуропаны жаулады. Жаулап алған барлық күшін Германия өзіне қосып алды. Сондықтан фашистік әскер күші мен соғыс техникасы барынша көбейді. Фашистік Германияның негізгі мақсаты — Кеңес Одағын (КССРО) жаулап алу еді. Осы мақсатын орындау үшін «Барбаросса» жоспарын жасады.Адамзатқа қасірет әкелген сұрапыл соғыс осылай басталып еді.
/ үнтаспа-Левитанның даусы/
Жүргізуші- Исхаров Фарух: Был летний воскресный день 22 июня. Ласково светило солнце, согревая землю своими лучами. Шептались друг с другом камыши. Птицы пели на все голоса. Люди просыпались, строили планы на выходной день. Ничто не предвещало беды. И вдруг …
Звучит голос Левитана — сообщение о начале войны.
Звучит песня «Священная война».
67 лет как окончилась война, война, которая унесла более 20 миллионов жизней, которая оставила в руинах города и посёлки, вывела из строя заводы и фабрики.Много горя и страха принесла война, но несмотря на голод, холод, разруху, наш народ победил. Он победил страшного врага, который поработил много государств и заставил их жить в страхе, народ , который победил - фашизм!
Батырғали Абзал: Біздің Қазақстанда да соғыс оты шарпымаған шаңырақ кем де кем. Жүз мыңдаған ата — әкелеріміз соғыстың алғашқы сәтінде — ақ майданға аттанды. Осы қан майданда мерт болған ерлердің рухына, бүгін арамызда асқар таудай болып жүрген аталарымызға басымызды иіп тағзым етейік. Олардың ерлік істерін ешкім де ешқашан да ұмытпауға тиіс.
Исхаров Фарух: 1418 дней и ночей были яростной борьбой со злом ради торжества добра!
Сегодня мы оглядываемся на те сороковые — роковые, на трагические, огненные, горькие 4 года войны , и хочется сказать:
Поклонимся великим тем годам!
Поклонимся живым и мёртвым, бессмертным и бесстрашным, и тем, кто принял бой на рассвете 22 июня 1941 года, и тем, кто, пройдя через всю войну, добил врага там, откуда война началась — в поверженном Берлине.
Оқушы: Қатарында мыңдаған қазақстандықтар да болған кеңес жауынгерлері Ұлы Отан соғысының алғашқы күндерінен бастап барлық майдандарда фашистік басқыншыларға қарсы қиян-кескі шайқастар жүргізді. 1942 жылдың 1 қаңтарына дейін Қазақстанда армия қатарына 300 мыңдай, ал соғыс кезінде 1 млн 200 мыңнан артық қазақстандық әскери міндеттілер шақырылды. Соғыстың алғашқы күндерінен бастап барлық жерде әскери құрамалар мен бөлімдер құрыла бастады. 20-дан астам атқыштар дивизиясы мен басқа да құрамалар құрылды. Әскери ерліктері үшін жүздеген мың қазақстандықтар ордендер мен медальдармен марапатталды, 497 қазақстандық Кеңестер Одағының Батыры атанды. Төрт қазақстандық ұшқыш - Талғат Бигелдинов, Леонид Беда, Иван Павлов, Сергей Луганский Кеңес Одағының Батыры атағына екі рет ие болды.
Оқушы: Воинский путь казахстанских соединений начался в грозное время под Москвой в 1941 году и завершился весной 1945 года в Берлине. Они обороняли Ленинград, бились под Сталинградом, на Курской дуге, освобождали Украину, Белоруссию, Молдавию, страны Балтии, избавили от фашистского ига и народы Европы.
Оқушы: В Казахстане было размещено и восстановлено 142 промышленных предприятия. Благодаря перебазированным предприятиям возникли новые отрасли промышленности, такие, как машиностроение, станкостроение, освоено производство различных видов военной продукции. Применительно к требованиям войны перестраивалось сельское хозяйство Казахстана. Массовый героизм советских воинов в ВОВ был порожден любовью к своей родине, дружбой народов, тесной связи фронта и тыла. В годы войны трудящиеся Казахстана оказали большую поддержку защитникам Родины. Они бесперебойно снабжали Красную армию боевой техникой, продовольствием и обмундированием.
Оқушы: Шығыстың қос шынары, Кеңес Одағының Батырлары Әлия Молдағұлова мен Мәншүк Мәметова кешегі Ұлы Отан соғысында Ресейдің Псков облысы жеріндегі шайқастарда мерт болғаны белгілі. Әлия Новосокольникиде, ал Мәншүк Невель қаласында жерленген. Екі қаланың арасы 80 шақырым болады. Қазақстанның батыс өңірінен шыққан батыр қыздары енді екеу емес, үшеу болды. Әлия мен Мәншүк есімдері еліміздің тарихында алтын әріптермен жазылатын дәрежеге жетті. Әлия Молдағұлова мен Мәншүк Мәметова өлім мен өмір белдескен қанды шайқастың үстінде асқан ерлікпен қаза тапты. Қыршын кеткен қазақ қыздарының
ерліктері аңыздай айтылды, қапыда оққа ұшқандары сол кездегі құлағы естіген адамдардың барлығының қабырғасын қайыстырды. Батыр қыздардың есімдерін кім болмасын өзінің жүрегіне жақын ұстады. Ал, Хиуаз Доспанованың ғаламат ерлігі жайлы кезінде мұндай дәріптеулер мен даралап көрсету шаралары қысқа болды.. Ол немістердің бекінген ордаларына 300-ден астам ұшу сапарын жасап, ғаламат ерлік көрсеткені тірі кезінде көптің бірі сияқтанған көріністе қала берді.
Оқушы: Мама́ев курга́н расположен в Центральном районе города Волгограда, где во время Сталинградской битвы происходили ожесточённые бои (особенно в сентябре 1942 года и январе 1943) продолжительностью 200 дней.
. Под руководством скульптора Е. В. Вучетича на Мамаевом кургане воздвигнут памятник-ансамбль «Героям Сталинградской битвы» (1959—1967).
От площади Скорби начинается подъем на вершину кургана к основанию главного монумента — «Родина-мать зовет!». Вдоль серпантина, в холме, перезахоронены останки 34 505 воинов — защитников Сталинграда, а также 35 гранитных надгробий Героев Советского Союза, участников Сталинградской битвы.
Оқушы: В центральной части Алматы находится одно из любимых мест жителей «южной столицы» - парк имени 28-гвардейцев-панфиловцев, в котором проходят многие праздники и гуляния. Парк имени 28-ми гвардейцев-панфиловцев был заложен в 70-х годах XIX века. На протяжении веков его название менялось и окончательно установилось в 1942 году, в память подвига, совершенного в годы Великой Отечественной войны при обороне Москвы. Территория парка составляет около 18 га, прогуливаясь, здесь можно увидеть памятники в честь бойцов, погибших за Родину, в том числе - Мемориал Славы с Вечным огнем.
Оқушы: Жер жүзінде нұр шашып Жеңіс күні,
Жақсы үміттің шырағы жанды міне!
Аспан бетін қаптаған қара тұман
Серпіліп, зұлымдықтың сөнді түні!
Жер бетін қан сасытқан соғыс бітті!
Жер бетінен жамандық мүлдем үрікті!
Жеңістің жарқын күнін жыр қыламыз,
Аспандатып жырлаймыз жақсылықты.
Оқушы: Мы здесь с тобой не потому, что дата.
Как злой осколок память, жжет в груди.
К могиле неизвестного солдата
Ты в праздники и будни приходи.
Он защищал тебя на поле боя
Упал, не шагу не ступив назад.
И имя есть у этого героя
Великой Армии- простой солдат.
Көрініс: / В землянке/ /оқушылардың үйіне жазған хаттары./
Батырғали Абзал: Мұражайымыздың екінші залы Даңқты батыр Б.Момышұлына және Мәскеу түбінде ерлік көрсеткен Панфиловшыларға арналған. Мәскеу алаңындағы күрес 1941 жылы қарашада басталды. Шегінген кеңес әскері Мәскеуге 25-30 шақырым таяп келді. Мәскеуді қорғау үшін шайқасқа Қазақстанда құрылған атақты 316 атқыштар дивизиясы
қатысты. Бауыржан Момышұлы жау шептеріне ішкерлей еніп ұрыс жүргізу теориясын соғыс тәжірибесінде алғаш қолданушылардың және оны дамытушылардың бірі болды.
Исхаров Фарух: 316-я стрелковая дивизия под командованием генерала Панфилова явилась той силой, что должна была не пропустить врага на волоколамском направлении. Последний эшелон бойцов из района Крестцов и Боровичей прибыл на станцию Волоколамск 11 октября 1941 года. Подготовленной обороны не было, как не было и других войск. Врагу Москвы не сдадим, - писал И.В.Панфилов жене Марии Ивановне, - уничтожаем гада тысячами, сотни его танков. Дивизия бьется хорошо…» Только с 20-го по 27-е октября 316-й стрелковой дивизией было подбито и сожжено 80 танков, уничтожено более девяти тысяч солдат и офицеров врага.
Оқушы: 16 ноября 1941 года наступление врага началось. Бой, который дала ночью под Дубосеково группа истребителей танков 4-й роты 2-го батальона 1075-го полка во главе с политруком Василием Георгиевичем Клочковым, вошел во все учебники истории. В течение четырех часов панфиловцы сдерживали танки и пехоту врага. Они отразили несколько атак противника и уничтожили 18 танков. Большинство совершивших этот беспримерный подвиг легендарных воинов, в том числе и Василий Клочков, пали в ту ночь смертью храбрых. Остальные (Д.Ф.Тимофеев, Г.М.Шемякин, И.Д.Шадрин, Д.А.Кожубергенов и И.Р.Васильев) были тяжело ранены. Бой под Дубосеково вошёл в историю как подвиг 28 панфиловцев, всем его участникам в 1942-м году советским командованием присвоено звание героев Советского Союза…
Оқушы: Соғыс төрт сағаттан астамға созылды. Бұл кезде жаудың 14 танкі майдан даласында қимылсыз қалған еді. Сержант Добробабин мерт болды, қызыл әскер Шемякин де қаза тапты… Конкин, Шадрин, Тимофеев және Трофимовтар да жан тапсырды… Көзі қызарып кеткен Клочков жолдастарына қарады. «Достар, отыз танкі екен, — деді ол жауынгерлерге, — бізге осы жерде өлуге тура келетін шығар. Ресей кең байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ — артымызда Москва.. деген жалынды сөзі бүкіл майдан даласына, кейін бүкіл елге рух берді. осы 28 панфиловшылардың барлығын Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Оқушы: Бұл Мәскеу үшін шайқаста біздің еліміздің батыры, аға лейтенант Б. Момышұлы басқарған батальион жауынгерлері үлкен ерлік көрсетті. Олар жауды 1942 жылы қаңтарда астанадан бірнеше шақырымға қуып тастады. Мәскеу үшін шайқаста Мәлік Ғабдуллин, Төлеген Тоқтаров, Рамазан Елебаев сынды жауынгерлер мемлекеттік наградалармен марапатталды.
Оқушы: 1941 ж. Ұлы Отан соғысы басталысымен, Бауыржан даңқты генерал-майор И.В.Панфиловтың басшылығымен Алматы маңында жаңадан жасақталған 316 атқыштар дивизиясының құрамында майданға аттанады, батальон, полк командирі қызметтерін атқарады. Соғыстың соңғы жылдарында гвардиялық дивизияны басқарады.
1941 жылғы күзгі, қысқы кескілескен шайқастар кезінде өз батальонын 27 рет шабуылға бастап шықты. 5 рет қоршауды бұзып, негізгі жауынгерлік құрамымен аман-есен дивизиясына қосылды. Жауынгерлік іс-қимылдарға қатысты ұрыстан шығу, шегініс жасау тәсілдерінің арнайы тарау болып әскери жарғыға енуі, тактикада «ошақты» және «икемді қорғаныс» ұғымдарының қалыптасуы Бауыржан Момышұлының осындай тәжірибелерінің жиынтығы болып табылады. Оның қолбасшы, терең ойлай білетін әскери мамаң ретіндегі таланты соғыста полк, дивизия басқарған жылдары кеңінен ашылды.
Оқушы: Соғыс бұлты торлап алды аспанды,
Отан үшiн кектi күрес басталды.
Панфиловтың палуандары кiл өңкей
Лақтырды қарсы келген тастарды…
Жаудың бетiн тойтарғанда ұран сап,
Панфиловтың дивизиясы құрам, сап.
Соғыста тек батырлықтың бағы үстем
Мiнездi әсте көтермейдi жыланшақ.
/ән орындалады/ Батыр Бауыржан/-Көпбаев Дархан/
Батырғали Абзал: Дүние жүзі халқы бостандық алды. Халық Отан ұғымың терең сезіне түсті. Қаһарман ерлік пен еңбек жеңіп шықты. Зұлымдық, басқыншылық тізе бүкті. Бірлік, ерлік, халықтар достығы нығая түсті.
Исхаров Фарух: Помните! Через века, через года,- помните!
О тех, кто уже не придет никогда,- помните!
Не плачьте! В горле сдержите стоны, горькие стоны.
Памяти павших будьте достойны! Вечно достойны!
Мұғалім: Осымен бүгінгі «Ерлік отын алаулатқан батырлар!» атты ашық тәрбие сағатымыз аяқталды. Оқ пен оттан аман оралып, ортамызда жүрген аға ұрпақтың жауынгерлік және еңбектегі ерліктерін әрдайым мақтан тұтамыз. Елімізді ғана емес, Еуропаны фашизмнің қара түнегінен азат еткен ардагер ағаларымыз бен апаларымызды кейінгі ұрпақ - біз ешқешан ұмытпаймыз.
/ән орындалады/ День Победы/
