«Жаңа жылдық букет» шоу-бағдарламасының сценарийі
Нургожина Анар Амандыковна
қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі, дефектолог
«Жаңа жылдық букет» атты шоу-бағдарламаның мақсаты:
Кеш барысында Жаңа жыл мерекесі туралы толық мағлұматтар бере отырып, оқушылар бойында еліне, халқына деген сүйіспеншілік сезімдерін, өмірге деген сенімдік көзқарастарын тудыру, танымдық іс-әрекеттерін дамыту.
Шоу-бағдарлама міндеттері: мерекелік көңіл-күй тудыру, Жаңа жыл мерекесі туралы толық мағлұматтар беру, ойындар өткізу, байқау өткізу, жаңа жылды жақсы, көңілді қарсы алу үшін кеңестер беру, презентация көрсету.
Бағдарламаның жас ерекшелігі: 8-10 сынып оқушыларына арналған
Өткізілу орны: даму мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған №1 арнайы (түзету) мектеп-интернатының акт залы.
Реквизиттері: акт залының ортасында әсем безендірілген шырша тұр, шыршаның алдында ақ дастархан жабылған бес үстел тұр, үстелдерді жағалай бес-бестен орындықтар қойылған. Үстелдің үстінде шырын құйылған стакандар, түрлі кәмпит, тәтті тоқаштар, жемістер, әсем безендірілген майлықтар, дәл үстелдің ортасына шырша бұтақтарынан жасалп, кәмпиттермен безендірілген гүл шоғы қойылған. Зал қабырғасы әр түрлі ою, шарлар, құттықтау сөздер, қыс, жаңа жыл туралы салынған суреттер ілінген. Оқушылардың барлығы көздеріне маска тағып, сәнді кеш киімдерін киіп, мойындарына түрлі жылтыр мишураларды тағып, әр үстел басында жайғасып отыр. Зал ішінде жаңа жылдық жақсы көңіл күй сылайтын қазақша поп музыка ойнап тұр. Залда отырған оқушыларға қарсы бетте проэктор, экран, компьютер орналасқан.
Қатысушылар: Аяз ата, Ақшақар, 2 жүргізуші, аңшы, 2 оқушы, Алдар көсе, бай, «Жаңа жыл»
«Жаңа жылдық букет» атты шоу-бағдарламасының өткізілу барысы
Ақырын музыка ойнап тұр. Қысқы табиғат бейнеленген презентация (қысқы орман, өзен, далада жүрген жылқылар, құр, түлкі, қарғалар, қысқы жолдағы көліктер суреттері) жүріп тұр. Осы презентациямен бірге Марал Зейнел-Ғабиқызының «Қыс көрінісі» атты өлеңі сыртта оқылады.
Қыс көрінісі
Аппақ дала, қандай пәктік, тазалық!
Табиғаттың сыйы осы бір ғажайып.
Аспан мен жер аппақ болып тұтасып,
Көрінбейді көкжиегі қарайып.
Қар астында орман, тоғай, өзендер.
Мұз құрсанды жарқыраған терең көл.
Тіршіліктің білінбейді тынысы,
Қымтап алған ақ көрпесін белеңдер.
Қар жамылған кең далаға қарасаң,
Тіршіліксіз өлі екен деп қаласың.
Бақыласаң, бажайласаң, үңілсең,
Қайнап жатқан тіршілікті табасың…
Тебіндеген жылқылар жүр жайылып,
Пысқырынып қарамайды қайырылып.
Жоталары қырауланып, бусанып,
Шүйгін шөптен қалардай бір айырылып.
Қар астынан ұшып шықты бір топ құр.
Пыр-пыр етіп, доп-домалақ, қоп-қоңыр.
Анадайда жосып барад түлкішек,
Айналада бір адам жоқ, ит түгіл.
Қарғалар да топ-топ болып ұшады.
Мұнарланып күн де асығып батады.
Жол бойында бірлі-жарым көліктер,
Бұрқыратып, борандатып барады…
Осы кезде «Жұлдыз» би тобы баяу ойнаған музыка әуеніне «Қыс бейнесі» биін билейді де, олар би соңына қарай әр түрлі қимылдар жасай отырып, залға қолына сыйлықтар салынған қапшығы бар Аяз ата мен Ақшақарды алып ортаға шығарады. Оларды кеш киімін киген, маска таққан ұл мен қыз бастарын иіп қарсы алды.
Аяз ата:
Армысыздар, ханымдар мен мырзалар!
Алыс-алыс белдерден
Орман, тоғай, көлдерден
Асып өтіп келемін.
Ақшақар:
Армысыздар, оқушылар, ата-ана, ұстаздар
Жаңа жылдарыңыз құтты болсын!
Жаңа жыл бірлік пен татулық жылы болсын,
Әр отбасы үшін ырыс пен береке жылы болсын!
1-жүргізуші: Қош, келіпсіздер, бір жыл сағына күткен аяулы атамыз бен сүйкімді бикешіміз!
2-жүргізуші: Сіздердің бізді ұмытпай, құттықтау үшін келіп қалғандарыңызға сондай қуаныштымыз.
Аяз ата: Мені, күткендеріңді көріп тұрмын. Шыршаларың да сәнді, көңіл-күйлерің де жақсы. Осы мекемеде «Жаңа жылдық букет» атты шоу-бағдарламакеші өтеді дегесін немерем Ақшақарды жетектеп алып келдім. Ал, енді, «Жаңа жылдық букеттерің» қайда, көрсетіңдер?
1-жүргізуші:Аяз ата, сіздер алыс жолдан шаршап келдіңіздер, енді отырып дем алыңыздар, жылыныңыздар, асықпаңыздар. Біз сіздерге «Жаңа жылдық букетімізді» кеш соңына қарай көрсетеміз. Оған дейін сіздерге, басқа да қонақтарымызға арнап дайындаған, жаңа жылдық шашуларымызды қарсы алыңыздар (Аяз ата мен Ақшақарға күні бұрын дайындап қойған 1-інші үстел жанындағы отыратын орындарын көрсетеді. Олар орындарына жайғасады).
2-жүргізуші: Кешіміздің бірінші шашуы — «Қош келдің, Жаңа жыл» атты ән шашу. Орындайтын 9 «а» сынып оқушысы Ағатаева Данара.
1-жүргізуші:Жаңа жыл — қашанда әр адамның жүрегіне жаңа үміттер мен аппақ армандар ұялататын, ғажайып қиялдарға қол создыратын ең сүйікті мереке. Барша адамзат бұл күні өткенді ой елегінен өткізіп, саралап, Жаңа жылға таза ниетпен, болашаққа деген мол сеніммен, нық қадаммен аттағанды қалайды.
2-жүргізуші: Бүгінгі Жаңа жылдық кешіміздің сыйлы қонақтары — біздің ата-аналарымыз бен ұстаздарымыз. Сіздерге, Жаңа жыл мықты денсаулық, баянды бақыт, жаңа жетістіктер және татулық әкелсін!
Керегелеріңіз кеңейіп, шаңырақтарыңыз биіктей түссін!
Әрбір жаңа бастамаларыңыз тек қана жеңіс пен сәттілікке үлесе берсін! - дей отыра, құттықтау сөзді мектеп-интернатымыздың директоры, аяулы ұстаз Айгүл Амангелдіқызына береміз.
Айгүл Амангелдіқызының құттықтау сөзі:
Құрметті ата-аналар, мұғалімдер, тәрбиешілер, жасөспірімдер! Баршаңызды келе жатқан Жаңа жыл мерекесімен шын жүректен құттықтаймын! Жаңа жыл өткен жылдың қорытындысын жасап, атқарылған істі саралайтын кезең екендігі белгілі. Халқымызда “Өткен жылға өкпе жоқ, келер жылдан үміт көп” деген даналық сөз бар. Біз қашанда өткенге салауат айтып, болашақтан жақсылық күткен халықпыз. 2014 жыл біз үшін берекелі де, жемісті болды деп айтуымызға болады. Себебі бұл жылы біз, ең үлкен сыннан өттік. Ол — мемлекеттік аттестация. Мемлекеттік аттестация тек біздің мектебіміз үшін ғана емес, барлық білім беру мекемелері үшін - үлкен сынақ. Сол алдымыздағы сыннан мүдірмей, бір кісідей, өтуге ата-аналар, ұстаздар, оқушылар қауымының зор еңбегі, білімі мен іс-тәжірибесі, заманауи ойшылдығы мен іс-әрекеттері, ұжымдық, отаншылдық, алға ұмтылушылық қасиеттері көмектесті. Құрметті қауым, сіздерге көптен-көп рахмет айта отырып, келер 2015 жыл толағай табыстар әкеліп, халқымыз игілікке, мемлекетіміз молшылыққа, әр шаңырақ береке,бақыт пен шаттыққа кенеле берсін демекпін!
1 - жүргізуші: Балалар, мектеп-интернат директоры Айгүл Амангелдіқызынан шырша шамын жағуды сұрасақ қайтеді?
Барлығы орындарынан тұрып: Шырша шамы жағылсын! — деп 3 — рет қайталайды.
(Айгүл Амангелдіқызы шырша шамын жағады. Сол кезде барлық оқушылар жүргізушілермен бірге өлең жолдарын қайталайды).
Барлығы: Қуант бізді таңырқат,
Шамдарыңды жарқырат! (3 рет қайталау).
(Шамдар жанғаннан кейін барлығы қолдарын шапалақтайды, орындарына отырады).
1-жүргізуші:Әкем, анам! Аяулы асылдарым! Сүйенсем, тірегім, құласам, сүйеуім сендерсіңдер. Тамырын тереңге жайған бәйтеректей бәрімізге сая бола білген ата-анамызды жаңа жылмен құттықтай отырып, оларға зор денсаулық, бақытты ғұмыр тілейміз. Өмірдің шапағаты мен шуағына кенеліп, арамызда аман-сау жүре беріңіздер!
2-жүргізуші: Құттықтау сөз ата-аналар комитетінің мүшесі Есенбергенов Мәдидің атасына беріледі.
Мәдидің атасы: Құрметті, халайық!
Мынау, өтіп бара жатқан жылқы жылы, қазақстандықтар үшін жаман болған жоқ, керісінше, есте қаларлық жағымды сәттер көп болды. Келе жатқан 2015-інші жыл, қой жылы. Халқымыз қой жылын қашан да құтты жыл деп есептеген. Мәселен, осы жыл белгісінде, 1991 жылы еліміз егемендігін алды. Төрт түліктің ішінде семіздікті қой ғана көтереді — деген, мақал бар. Қой әрі сабырлы жануар, бабаларымыз қой жылы халыққа жайлы, елде молшылық болады дейтін. Сондықтан 2015 жыл - халық үшін жайлы, молшылық жылы болсын. Жаңа жылда халықтың әл-ауқаты жақсы болсын. Жастарымыз абыройлы, ақ жүзді болсын! Ұстаздар қауымына жаңа жетістіктер мен кәсіби табыстар тілеймін. Бұл жыл жақсы өзгерістерге, қуанышты кездесулерге, бақытты оқиғаларға толы болсын. Жаңа жыл әрбір шаңыраққа бейбіт өмір, тыныштық және мол жақсылықтар әкелсін.
1-жүргізуші: Құрметті ата-аналарымыз бен ұстаздарымыз, келесі «» атты би шашуын қабыл алыңыздар.
«Жұлдыз» би тобының орындауында «Қобыз бен домбыра» биі.
2-жүргізуші:Қошемет, құрметті халайық!
1-жүргізуші:
Жаңа жыл құтты болсын, замандастар!
Ұлағатты үлкендер, балғын жастар.
Жаңа жыл алып келсін құт-береке,
Жақсылық бола берсін алға бастар.
2-жүргізуші:
Жаңа жыл құтты болсын бәрімізге,
Қыдыр ата қонсын келіп төрімізге.
Бейбіт өмір орнасын бар әлемге,
Бақыт оты жарқылдасын көзімізде.
1-жүргізуші: Манадан бері Жаңа жыл деп айтып жатырмыз. Жаңа жыл мерекесінің шығу тарихы жайлы не білеміз?
2-жүргізуші: Жаңа Жыл мерекесі әр елде әр түрлі мезгілде, әртүрлі тойлайды. Мұсылмандар жаңа жылды қашан қарсы алды. (Балалардың жауабы: наурыздың 22-сінде). Дұрыс, жаңа жыл наурыздың 22-сінде, күн мен түн теңелген қасиетті мезгілде басталған.
1-жүргізуші:
Жаңа жыл тұңғыш рет Месопотамияда тойланған. Ғалымдардың айтуынша, адам баласы алғашқы жаңа жылды біздің заманымыздан бұрынғы үшінші мыңжылдықта атап өткен. Жаңа жылды тойлау межесі Тигр мен Евфрат өзендеріне су толып, егін шаруашылығының басталған кезіне тура келеді. Уақыт өте келе, мереке Бабыл тұтқындары арқылы гректерге, ал гректерден Еуропаға тарай бастаған. Рим императоры Юлий Цезарь жаңа күнтізбе енгізген кезде, Жаңа Жылдың алғашқы күні 1 қаңтар болып есептелінген. Римдіктер Жаңа Жылды сәтті өткізу үшін бірінші күнді қуанышқа толы етіп қарсы алатын болған.
2-жүргізуші:
Сондай-ақ, Жаңа Жыл көне Мысыр елінде де тойланып келген екен. Ондаған ғасырлар бұрын шаруашылықта жаңа маусымға септік болатын Ніл өзені суының толассуының өмірлік маңызы бар болыпты. Сондықтан сол күннен бастап жаңа күнді тойлау дәстүрге айналып келеді.
1-жүргізуші:
Біз, Жаңа жыл мерекесін дәстүр болып қалыптасып қалған нышандар арқылы қарсы аламыз. Ол қандай нышандар? (шырша, Аяз ата, Ақшақар, сәнді, жаңа киім кию, мол дастархан жасау, сыйлық беру, көңілді ойындар өткізу, би билеп, ән айту).
2-жүргізуші:
Түрлі тарихи басылымдарда Жаңа жылды әшекейлі шыршамен қарсы алу дәстүрін Ресейде 1700 жылы қаңтардың 1-інде I Петрдің енгізгені, дәл осы жылы Ресейде жаңаша жыл санау басталғаны, I Петрдің өзі басқарған Мәскеудегі мейрамның таңға дейін созылғаны жазылып жүр. Бірқатар этнограф-тарихшылар қыпшақтардың шырша мерекесі болғанын, Жаңа жылдың — көшпелілердің де байырғы мейрамы екенін жазады.
1-жүргізуші:
Мұрат Әджінің «Қыпшақтар» атты кітабында «Шыршалар мерекесі» деген тарау бар. Оның жазуынша, мереке ең басында құдайлар мен аруақтар мекені — жер шарының тура кіндігінде тіршілік еткен Жер — Судың (Иерсу) құрметіне арналыпты. Жер — Судың жанында ақ сақалды Үлкен (Ульген) есімді шал жүрсе керек. Түркілер оны үнемі әдемі қызыл шекпен киіп жүрген қалпында көріпті. Мұрат Әджінің дәлелдеуінше, ежелгі алтайлықтар шыршалар мерекесін 25 желтоқсанда, Күннің Түнді «жеңген» кезінен бастап, түркілер Күннің қайта оралғанына қуанып, Үлкенге (Ульген) алғыстарын жаудырыпты, оған тәу етіпті. Дұғаларымыз Тәңірінің құлағына шалынса деген үміт-арманмен Үлкеннің сүйікті ағашы — шыршаны үйлеріне әкеліпті. Бұтақтарына неше түрлі әсем шүберектер байлапты. Сонан соң дөңгелене қол ұстасқан қалпы шыршаны айналып: «Түн кетіп, Күн келсін», деп ән салған. Осылайша Мұрат Әджі бауырымыз Жаңа жыл түніндегі «үлде мен бүлдеге» бөленген шырша мерекесінің І Петр патшадан да әріде болғанын баяндап, ол түркілер дәуірінде сол халықта тойланған деп дәлелдейді.
2-жүргізуші:
Сонымен, Жаңа жылды тойлағанда бұл мерекенің де көшпелілер пайымымен байланысты екендігін ескеру керек. Өкінішке орай, бұл деректер бүкіл халықтың жадының игілігі бола алмай келе жатыр. Дегенмен, В.В.Цибульскийдің «Луно-солнечный календарь стран Восточный Азий», М.Ысқақовтың «Халық календары», Х. Әбішевтің «Аспан сыры» атты кітаптарында осы деректер қызықты баяндалады. Сол деректер бойынша Жаңа жыл таза көшпелілердің мейрамы екенін мойындаймыз. Бірақ Еуропа бұл мейрамға Аяз ата, шырша, шырақ жағу деген сияқты Еуропа елдері өздерінің этнографиялық реңктерін беріп, байытты. Содан бүгінгі күні мүлдем танымастай өзгеріп, Еуропалық мейрам болып шыға келді.
1-жүргізуші:
Ал, енді, құрметті достар, келесі шашуымызды жоғарыда аталған тарих беттеріне үңіле отырып, «Жаңа жылдық бал» шашуы деп атаймыз.Оны дайындап келген Ақшақар екен. Ортаға Ақшақарды шақырамыз.
Ақшақар ортаға шығып:
Құрметті, достар, біз ерте кездерде кештерде бал өткізіліп, сол балда түрлі билер биленетінін білеміз. Бүгін біз сол балға жаңа жылдық рең беріп түрлендіріп, ойын түрінде өткіземіз. Ол үшін ортаға барлықтарыңызды шақырамыз. Барлықтарыңыз шыршаны жағалай, бір-бірлеріңіздің қолдарыңыздан ұстап тұра қойыңыздар. (Барлығы шыршаны жағалай, қолдарынан ұстап тұрады).
Ақшақар:
Сонымен, бірінші би элементі «Шеңбер». Барлығымыз қолдарымыздан ұстап, шыршаны айнала оңға қарай, солға қарай жүреміз. Бағытымызды музыка тоқтағанда өзгертіп отырамыз. (Қимыл жасап жүру).
