Год: 2012
Страна: Казахстан
Учитель Математики профессионального лицея №5
Караев Дархан Жилкайдарович
Казахстан,Кызылординская область,Казалинский район,кент Айтеке би
Тақырыбы: Желтоқсанның ызғары
Сабақтың барысы:
Жетпіс жыл бойы құлбырауға маталған қазақ халқы да 1986 жылдың желтоқсанында тар жол, тайғақ кешуден өтті. Жанартаулар бұғып жатып бір күнде атылды. Сол сияқты 1986 ж желтоқсан оқиғасы да қазақтың басы бірігіп бір жұдырықтай жұмылған әрі бақытты, әрі қайғылы күні еді. Желтоқсан жаңғырығы көзден де, көңілден де кетпейді.
Бүкіл бір ұлттың сүйегіне таңба түсіріп, әділетсіз шешім қабылданып, халықтың ар-намысы таразыға салынған сын-сағатта дүлей күшке қаймықпай қарсы шыға келген жастарымыздың ерен ерлігі ұрпаққа жетеді.
Желтоқсан- заман талғағы байтақ даланың 1987 жылы 20 тамызда үкімді күшінде қалдырды. Қайратты сот ақтық сөзіңді айт деп тағы қинады.
Осы айтылған ақтық сөз,
Туың болсын әрдайым
Мойныма алып жаланы
Мен болайын құрбаның.
Күнәдан таза басым бар
шпунтовые работы.
Жиырма бірде жасым бар
Қасқалдақтай қаным бар
Бозторғайдай жаным бар.
Алам десең, алыңдар!
Қайрат деген атым бар
Қазақ деген затым бар
«Еркек тоқты құрбандық»
Атам десең атыңдар.
Қайрат Семей түрмесінің 21-ші камерасында 21 жасында 1988 жылдың 21 мамыр күні дүниеден өтті. 1992 жылы 21 ақпан қайтадан ақталды.
Желтоқсан оқиғасы Қайрат Рысқұлбеков, Ербол Сыпатаев, Ләззат Асанова, Сәбира Мұхамеджанова тәрізді батырларымыздың бар екенін дәлелдеп берді.
Шарпысқан сәтті үміт пен күдік наланың
Желтоқсан — Қайрат, Ләззат пен Сабира
Құрбаны болған жаланың.
Желтоқсан- жастық қазбалап тегін сұрама.
Анартау тектес атылмай бір күн тұра ма.
Осылай халқым созылған тура үш ғасыр
Ойналып бітті драма.
Желтоқсан-жеңіс. Желтоқсан-ұлы жаңалық,
Нохат деп оны нәубетке қойған саналық.
Жәнібек,Бұхар,Абылайдан қалған бар болсын.
Азаттық! Елдік! Даналық!
Рас, досым, 86 есімде
16 желтоқсанның кешінде,
Намыс кернеп, шықтық біздер алаңға,
Шындық үшін «тар жол, тайғақ кешуге»
Лаула, лаула, Желтоқсанның мұзға жаққан алауы!
Әр дәуірдің еркіне сай нарқы өзгерген алтынның,
Айналайын алтын әнім, жас өркені халқымның.
Желтоқсанда шындық жырын шырқаймын деп шарқ ұрдың,
Желтоқсанда егеменді ел болсақ деп талпындың.
Кеудеңде әлі сызы жатыр сол кездегі салқынның,
Айналайын, айналайын, жас өркені халқымның!
Ерте айтылды, сондықтан да келте айтылды бұл әнің,
Уақытыңның талабына дөп келсе де ұраның,
Уақытыңның әділетсіз соққысынан құладың.
«Нашақор» деп, «маскүнем» деп айыпталдың, ұланым.
Саған жапқан сол жаланы естіп үнсіз тұрғанша,
Керең болып қалмады екен неге менің құлағым.
Айналайын, айналайын, жас қайратым, қыраным!
Темір қолдар қуатты еді алқымыңды қаусырған,
Намысыңды жықпай өттің нәубет, дүлей маусымнан.
Жасып қалған шақтарымды жігер алдым бойыма,
Түрме торын жарып шыққан сенің қайсар даусыңнан.
Жә, не деген нүктесі көп, бүкпесі көп өмір ең…
Төрт жыл өтті шындық күліп шыққанынша көгінен.
Оқ бойы озып тұрыпсың-ау сол аумалы кезеңде-ақ,
Пышаққа сап бола алмайтын әкімдердің көбінен.
Өсер ұлдың қай сәтте де бірлік болмақ қалауы,
Лаула, лаула, Желтоқсанның мұзға жаққан алауы!
Өздеріңдей ер намысты жас өркені бар елдің,
Ешқашанда еңкеюге тиісті емес жалауы!
М.Шаханов
Тәуелсіздікке жол ашқан желтоқсан
Тәуелсіздік бізге оңай келмейді,
жұртым менің не қиындық көрмеді,
жылап тұрып Аналарым бұл жолда,
Сан перзентін қара жерге жерледі.
Тәуелсіздік бізге оңай келмейді.
Асау аттай өз тізгінін бермеді.
Қазағымның алтын басын иілтіп
талай дұшпан төрімізге төрледі.
Қалың елім, қайран жұртым көбейсін,
ата-бабам әруақтарым жебейтін.
Алты алаштың көсемдері құрбан боп,
бәрі-бәрі кетті арманда, не дейсің ?!
Сондада да өлмей, қазақ болып келемін,
небір сұмдық, не көрмеген ел едім ?!
Кешегі өткен аштықтың да құрбаны,
тәуелсіздік садақасы дер едім.
Отыз жеті ! Есік бұзар кез кірді,
«Халық жауы !»- естімедік өзге үнді.
Бірінен соңы бірі атылған қазағым,
«Тәуелсіздік» күнді аңсаумен көз жұмды.
Сол бір сәтте бұлт торлады аспанды, Алатаудың көзінен жас тамды.
Тәуелсіздік, желтоқсанмен бітпейді.
«Тәуелсіздік» күресі енді басталды.
Бақтың құсы әр адамға қонып бір,
О, тәңірім, бізді баққа жолықтыр......
Бүгін, міне, Тәуелсіздік ағайын,
Әр қазақтың жүрегі боп соғып тұр.
М. Шаханов
Арада 4 жыл өткен соң 1990 жылы 17 желтоқсанда сол алаңға ескерткіш тақта қойылып, желтоқсан оқиғасын зерттеу комиссиясының төрағасы Мұхтар Шаханов жастарға арнаған жалынды өлеңін оқыды.
17-желтоқсан Республикалық демократиялық жаңару күні деп жарияланады
